Verlatingsangst: wat is het en wat doe je eraan?

Verlatingsangst; denk je dat je er last van hebt? Heb je moeite met alleen zijn, voel jij je achtergelaten als een partner, vriend of dierbare weggaat, al is het maar voor een korte periode?

Verlatingsangst is een angst die best veel voorkomt. Je herkent dit vaak het beste in een liefdesrelatie. Als je geneigd bent je aan je partner vast te klampen en je bang bent om verlaten te worden is er waarschijnlijk sprake van verlatingsangst.

Maar wat is verlatingsangst precies en wat kun je eraan doen? In dit artikel lees je er meer over. 

Wat is verlatingsangst?

Verlatingsangst is heel basaal gezien de angst dat iemand je verlaat. Het is een angst die voorkomt bij kinderen en volwassen. Jonge kinderen ervaren vaak een periode van verlatingsangst, maar de meeste kinderen ontgroeien deze angst rond de leeftijd van 3 jaar.

Op latere leeftijd zie je verlatingsangst meestal terug in liefdesrelatie. Je bent zo bang om de ander te verliezen of kwijt te raken dat je in een paniekreactie schiet. Je bent geneigd om de ander te claimen of je kunt de ander niet loslaten. Dit kan een grote impact hebben op de relatie waar je in zit.

Verlatingsangst ontstaat vaak in je kindertijd. In feite neem je deze pijn mee naar je volwassen leven. In de kern gaat verlatingsangst over:

• een diepe angst voor eenzaamheid
• de angst om alleen achter te blijven
• de angst voor innerlijke leegte
• de angst om voor altijd alleen te blijven

Deze angst is zo ongelooflijk groot dat jij je met alles wat je hebt vastklampt aan je partner. Alleen dit heeft ook een groot nadeel: want voor je het weet ontstaat er een ongezonde dynamiek in je relatie.

De dans van bindingsangst en verlatingsangst

Bindingsangst en verlatingsangst gaan vrijwel altijd samen. Als jij je vastklampt aan de ander vanuit de angst om alleen achter te blijven dan is de kans groot dat je partner een stapje achteruit zet omdat dit nogal beklemmend kan zijn. Dit is een gezonde reactie van je partner. Maar in heel veel gevallen zien we hier de dans van bindingsangst en verlatingsangst. Wanneer beide elementen aanwezig zijn, zie je vaak ook de dynamiek van afstoten en aantrekken in een relatie.

Als je bindingsangst hebt, ben je bang om je te binden. Je wilt een ander niet te dichtbij laten komen omdat je bang bent voor de verbinding en de afwijzing die er mee samen kunnen gaan. In feite verschillen bindingsangst en verlatingsangst niet veel van elkaar. In de kern ben je in beide gevallen bang om afgewezen te worden. Je beschermt jezelf zodat de ander niet te dichtbij komt.

Lees verder na dit blok

Hoe herken je verlatingsangst?

Je kunt verlatingsangst herkennen aan de volgende symptomen:

• Je vindt het eng om alleen te zijn, omdat je dan geconfronteerd wordt met de angst dat een ander niet weer terugkomt.
• Je zoekt continu naar nabijheid van de ander.
• Je bent altijd gericht op de ander.
• Je gaat over je eigen grenzen als het moet, zolang je partner je maar niet verlaat.
• Je kunt je partner niet loslaten en wilt het liefst alles controleren wat hij of zij doet, om te voorkomen dat je in de steek gelaten wordt.
• Je kunt jaloers zijn wanneer je partner leuke dingen gaat doen zonder jou.
• Je probeert controle uit te oefenen op je partner door constant te checken waar hij/zij is en wat iemand doet.
• Je zoekt continu bevestiging bij je partner of andere mensen door bijvoorbeeld te vragen of ze nog van je houden.
• Je vindt het moeilijk om afscheid te nemen van anderen.
• Het lukt je niet om je te concentreren op je eigen dingen, als je partner niet in de buurt is.
• Je maakt je overmatig zorgen over het verliezen van iemand die je dierbaar is.
• Je claimt je partner.

De gevolgen van verlatingsangst

De gevolgen van verlatingsangst zijn groot in je volwassen leven. Niet alleen voor jou, maar ook voor je partner. Het komt vaak voor dat je een grote afhankelijkheid ontwikkeld: ik kan en wil niet zonder jou. De gevolgen van verlatingsangst kunnen zijn:

• Je claimt je partner, waardoor je partner zich continu beklemd voelt. Dit komt niet goede van je relatie.
• Als je partner weggaat wordt je bevestigd in het feit dat je opnieuw verlaten wordt.
• Je laat over je grenzen heengaan omdat je ontzettend bang bent dat je partner weggaat.
• Je pleased andere mensen in de hoop dat ze blijven.
• Je blijft in een relatie zitten die niet goed voor je is, omdat je bang bent om alleen achter te blijven.
• Je durft je eigen leven niet in te vullen omdat je bang bent dat de ander je dan niet meer oké vindt.

Het gevoel dat je het niet alleen kunt

In de kern heeft verlatingsangst te maken met het gevoel dat je het niet alleen kunt. Je voelt je afhankelijk van de ander. Je hebt het gevoel dat je iets of iemand nodig hebt om veilig te zijn. Alleen, alles wat je denkt uit de ander te halen, zit al in jou.

Stel dat jouw nieuwe partner je erkent in een bepaald stuk. Voor het eerst in je leven is er iemand die jou ziet staan op een stuk wat nog nooit eerder zo erkend is. Dat voelt fijn, je voelt erkenning. Jouw systeem koppelt dit nu aan je partner.

Het denkt: ik heb mijn partner nodig, want anders voel ik deze erkenning nooit weer. Het lijkt alsof je partner je dit geeft. Maar in essentie spiegelt je partner dit alleen maar. Je bent niet afhankelijk van je partner voor deze erkenning. Dit zit al in jou.

De diepe angst voor verlating

Als je worstelt met verlatingsangst is het goed om te weten dat er diepe emotionele wond ten grondslag ligt aan jouw angst. Deze emotionele wond ontstaat in je kindertijd. Als kind ben je afhankelijk van je ouders. Ieder moment dat je verlaten wordt, ervaar je als heftig.

Nu hebben niet alle situaties evenveel impact, maar wanneer je bijvoorbeeld in de couveuse gelegd bent na de geboorte is verlating direct een thema in jouw leven. In plaats van dat je bij mama bent, geknuffeld wordt en je veilig voelt bij haar warme aanraking ben je gescheiden je moeder en werd je in een couveuse gelegd.

Verlating zit niet alleen in dit soort letterlijke voorbeelden. Als je emotioneel afwezige ouders hebt gehad of ouders die je niet aanraakten als je dit nodig had kan het gevoel van verlating ook aanwezig zijn.

De emotionele wond die hier ontstaat is van directe invloed op wat er nu gebeurt. Je systeem schiet in een overlevingsmodus, waarbij je intern pure paniek ervaart. Dit is niet raar! Knoop dit goed in je oren. Je bent niet raar, het is een logische reactie.

De grote vraag is alleen: hoe doorbreek je het patroon van verlatingsangst?

Verlatingsangst gaat over jou!

Verlatingsangst gaat altijd over jou. Niet over je partner. Wanneer je merkt dat je hier tegen aanloopt in je relatie kun je dit bespreekbaar maken. Het vraagt van jou en je partner de bereidheid om je eigen pijn aan te kijken. Dan pas beweeg je weer naar een gezonde dynamiek waarin jij en je partner beiden autonoom zijn.

Om je verlatingsangst te helen heb je jouw emotionele wonden, overgenomen overtuigingen, overlevingsmechanismen en gedachten aan te kijken. Deze zijn voor iedereen anders.

Maar dat niet alleen: ook je familiesysteem kan van invloed zijn op de mate waarin je verlatingsangst ervaart. De patronen van je ouders hebben invloed op wie jij bent. Net zoals jouw plek in het familiesysteem hier van invloed op is. Door een familieopstelling te doen krijg je inzicht in de onzichtbare dynamieken van het systeem.

Aan de slag met je verlatingsangst

Verlatingsangst gaat over de angst om in de steek gelaten te worden. In feite heb je een tekort aan liefde ervaren als kind, en dat probeer je nu op te vullen met je partner. Alleen, hiermee beland je in een ongezonde relatiedynamiek waarin je met je partner het grootste deel van de tijd vanuit je emotionele wond en kindpijn op elkaar reageert. Dit kan veel pijn en verdriet geven.

Als je hier uit wilt stappen vraagt het om een moedige beslissing waarbij je besluit om naar jezelf te kijken en de verantwoording te nemen voor jouw proces. En ik moedig je aan, want het is mogelijk. Wil je dat ik je help bij het inzichtelijk krijgen van jouw patronen en wonden? Plan dan je matchcall hieronder.