De 10 grootste gevolgen van parentificatie!

Wanneer je als volwassen vrouw last hebt van terugkerende patronen zoals geen grenzen kunnen stellen, over verantwoordelijk zijn, continu voor andere zorgen of een slecht zelfbeeld hebt, dan is de kans groot dat je als kind te maken hebt gehad met parentificatie.

Wanneer er sprake is van parentificatie hebben kinderen (vaak onbewust) de verantwoordelijkheid gekregen om voor hun ouders of andere leden van het gezin te zorgen. Je krijgt als klein meisje onbewust de verantwoordelijkheid om emotioneel of in praktische zin te zorgen voor een van (of beide) ouders. Dit kan gebeuren wanneer je opgroeit met een broer(je) of zus(je) dat veel zorg vraagt, omdat het ziek of beperkt is of lastig gedrag laat zien. Je cijfert jezelf weg, zodat je ouders in ieder geval niet nog extra zorgen om jou hebben.

Ook kan het zijn dat je onbewust voor een ouder zorgt wanneer er sprake is van een lichamelijk of emotioneel zieke ouder, een scheiding, veel ruzie tussen je ouders, een emotioneel afwezige ouder, een verslaafde ouder of bij financiële zorgen. Kortom, er zijn vele redenen waardoor parentificatie kan ontstaan. In de blog over parentificatie geef ik een aantal voorbeelden waarin jij je waarschijnlijk herkent.

Parentificatie kan diepgaande gevolgen hebben op je leven. Vaak zeggen cliënten: “Maar dat is toch het verleden, dat is toch geweest?” Dat klopt en jij hebt er nu nog steeds last van, dus heeft het aandacht, zorg en heling nodig. Hieronder beschrijf ik de tien grootste gevolgen van parentificatie. Als jij je herkent in één of meerdere, dan is er werk aan de winkel.

1. Perfectionisme

Perfectionisme kan ontstaan wanneer je als kind parentificatie hebt ervaren. Je ontwikkelt perfectionisme als een soort van overlevingsmechanisme. Je stelt vaak onrealistisch hoge eisen aan jezelf, soms ook aan anderen en je streeft onbewust naar perfectie. Je wilt graag alles goed doen en geen fouten maken.

Vaak ben je als kind ook nog eens geprezen voor je prestatie doordat anderen zeiden: “Wat help je toch goed mee, wat ben je een fijn rustig kind of wat moeten je ouders toch zonder jou?”

Als je als kind waardering en erkenning krijgt voor je volwassen gedrag en verantwoordelijkheden, leer je dat je eigenwaarde afhankelijk is van het perfect uitvoeren van taken en het voldoen aan de behoeften van anderen. Dit kan leiden tot het ontwikkelen van perfectionistische neigingen, waarbij je streeft naar perfectie om goedkeuring en waardering te ontvangen van anderen.

Ook kan het zijn dat perfectionisme een manier is om situaties onder controle te houden of controle te creëren. Door alles perfect te willen doen, hoop je onbewust de gevolgen van eventuele fouten of tekortkomingen te vermijden en de situatie te beheersen.

Lees verder na dit blok

2. Zelfopoffering

Wanneer je als kind te maken hebt gehad met parentificatie leer je onbewust om de behoeften en het welzijn van anderen boven die van jezelf te stellen; je cijfert jezelf gemakkelijk weg. Je leert dat je jouw eigen behoeften moet opofferen en jezelf op de tweede plaats moet zetten, omdat de ander je nodig heeft. Je hebt daardoor onbewust geleerd dat je eigen gevoelens er niet echt toe doen.

Kortom: jouw behoeften doen er niet toe en die van een ander wel, waardoor het ook heel lastig is om goed voor jezelf te zorgen. Hierdoor ontstaat de neiging om jezelf op de tweede plaats te zetten en blijf je de behoeften van anderen voorrang geven. Het klink misschien wat zwaar, maar door zo gericht te zijn op de ander verwaarloos jij je eigen fysieke, emotionele en mentale welzijn.

3. Laag gevoel van eigenwaarde

Zelfopoffering kan vervolgens leiden tot een laag gevoel van eigenwaarde, omdat jij jouw eigenwaarde baseert op jouw vermogen om anderen te helpen. Als er dan niemand is om te helpen, wie ben je zelf dan nog?

Je eigenwaarde, hoe jij over jezelf denkt en hoe je jezelf waardeert, respecteert en accepteert, is moeilijk te bepalen als jij deze altijd hebt opgehangen aan wat jij doet in plaatst van wie jij in de kern bent. Want als het zorgen voor iemand wegvalt, valt daarmee gelijk je zelfwaardering weg.

4. Moeite met grenzen stellen en om nee te zeggen

Parentificatie kan leiden tot problemen bij het stellen en handhaven van gezonde grenzen. Je hebt nu dagelijks moeite om “nee” te zeggen, je voelt je schuldig als je voor jezelf opkomt, je vertoont pleasegedrag en je hebt er moeite mee om je eigen ruimte en tijd te beschermen.

Niet zo heel erg vreemd als jij je bedenkt dat er al vanaf kinds af aan verantwoording aan jou gegeven is; verantwoording die je niet kon dragen en ook niet bij jou hoorde. Er is volledig over jouw grenzen heen gegaan, zonder dat jij daar iets aan kon doen. En deze gevolgen draag je nu nog steeds mee.

Het voelt veel natuurlijker om jezelf weg te cijferen, voor anderen te zorgen of om ja in plaats van nee te zeggen. Dit patroon ken je immers vanuit je jeugd. En alles wat we (her)kennen uit onze jeugd, herhalen we in ons volwassen leven, totdat we het hebben aangekeken en geheeld.

5. Moeite met emoties voelen, uiten en ermee omgaan

Volwassenen die als kind parentificatie hebben ervaren, kunnen moeite hebben om hun eigen emoties te herkennen, te uiten en ermee om te gaan. Je bent gewend om je eigen behoeften en gevoelens opzij te zetten (voor een ander), waardoor je mogelijk de neiging hebt om je emoties te onderdrukken of te negeren.

Het niet voelen en niet ingaan op wat je voelt, is als het ware je tweede natuur geworden. Als kind was er geen ruimte voor wat jij voelde, wat jij ervaarde of wat jouw behoefte was, waardoor je als volwassene steeds weer vastloopt met je gevoel, maar ook met voelen van wat bij je past qua werk, relaties en andere levenskeuzes. Je leeft waarschijnlijk op veel vlakken het perfecte plaatje, doet wat er van je verwacht wordt of waarvan jij denkt dat het verwacht wordt en leeft je dromen en verlangens niet na.

6. Verstoord gevoel van eigen identiteit

Wanneer je niet goed bij je gevoel kunt of dit niet durft te uiten, is de kans groot dat je keuzes op basis van je verstand gaat maken. Wat denk ik dat goed voor mij is, wat denk ik dat nu wordt verwacht, wat denk ik hoe het hoort? Hierdoor raak je volledig de verbinding met wie je wezenlijk bent kwijt. Je ontwikkelt een verwachte identiteit, een soort van perfect plaatje. Maar jouw eigen identiteit is niet of niet volledig ontwikkeld.

Je hebt jarenlang een rol op je genomen die niet overeenkomt met je eigen behoeften en verlangens, waardoor je je jezelf verloren kunt voelen en jij je afvraagt wie je werkelijk bent.

7. Problemen met intieme relaties

Parentificatie kan invloed hebben op de manier waarop je intieme relaties aangaat en onderhoudt. Het kan zijn dat je moeite hebt met het aangaan van gelijkwaardige relaties, jezelf openstellen voor anderen en om vertrouwen op te bouwen. Je kunt ook de neiging hebben om in ongezonde dynamieken terecht te komen, waarin je jezelf opnieuw positioneren als de verzorger.

Vanuit de hoek van familieopstellingen gezien staat je moeder voor verbinden. Als jij je nooit met je moeder hebt kunnen verbinden, omdat ze emotioneel onbereikbaar of ziek was of overleden is toen jij jong was, is de kans groot dat je moeite hebt om je te verbinden met partners. In veel gevallen lukt het wel om je te verbinden met vriendinnen, maar lopen partnerrelaties steeds stuk. Niet zo vreemd: een partnerrelatie gaat namelijk net zo diep als de verbinding met je moeder. Met vriendinnen is dit vaak op een ander niveau, veel oppervlakkiger: hierin hoef je jezelf niet wezenlijk te laten zien.

8. Angst en controleproblemen

Volwassenen die parentificatie hebben ervaren kunnen een verhoogde angst- en controlebehoefte ontwikkelen. Je bent gewend geraakt aan het dragen van verantwoordelijkheid en het regelen van dingen, wat kan leiden tot angstgevoelens wanneer je deze controle niet hebt. Daarom is loslaten ook zo lastig. Want als jij situaties of verantwoordelijkheden los gaat laten, verlies je hiermee ook de controle. En waar ben jij dan?

9. Gevoelens van leegte en eenzaamheid

Ondanks je zorg voor anderen kunnen volwassenen die parentificatie hebben ervaren gevoelens van leegte en eenzaamheid ervaren. Je hebt misschien niet de kans gehad om zelf verzorgd of emotioneel ondersteund te worden, waardoor er een diep verlangen naar verbinding en vervulling kan zijn.

Dit is ook wat veel vrouwen ervaren: “Ik ben er altijd voor een ander, maar als ik iemand nodig heb, dan is er niemand.” Wanneer jij stapje voor stapje verantwoordelijkheden die niet van jou zijn los kunt gaan laten, dan ga je ook zien dat dit gaat veranderen. Onbewust geef je de ander nu namelijk ook geen ruimte om voor je te zorgen, jij regelt het immers wel.

10. Fysieke en mentale uitputting

Het voortdurend zorgen voor anderen ten koste van jezelf kan leiden tot fysieke en mentale uitputting. Je kunt tekenen van burn-out vertonen zoals vermoeidheid, prikkelbaarheid en een verminderd vermogen om goed voor jezelf te zorgen. Je kunt volledig in een burn-out komen, maar ook somberheid en een depressie liggen op de loer.

Werken aan de gevolgen van parentificatie

De diepgewortelde patronen van hierboven vinden dus allemaal hun oorsprong in je jeugd. Hier zijn ze ontstaan, toen jij nog een klein meisje was en niets anders kon dan zorgen voor een ander.

Van perfectionisme en zelfopoffering tot een laag gevoel van eigenwaarde en moeite met grenzen stellen, de effecten van parentificatie kunnen zich op verschillende gebieden in je leven uiten. Het is belangrijk om deze effecten te erkennen en te begrijpen, zodat je de nodige stappen kunnen zetten om hiervan los te komen.

Het is 100% mogelijk om los te komen van de gevolgen van parentificatie. Ik adviseer dit wel echt stap voor stap te doen en onder de juiste begeleiding. In veel gevallen heb je je identiteit opgehangen aan het zorgen voor. Als je dit ineens, dus in één ruk, zou veranderen, wie ben jij dan nog? Mijn voorkeur heeft het om stap voor stap te gaan ontrafelen waarom jij nu kampt met bovenstaande zaken. Welke invloed heeft jouw jeugd hier eigenlijk op gehad.

Zodra we dit inzicht hebben kunnen we aan de slag met het gaan herkennen in de praktijk. Dan ga je leren welke mechanismen je nu eigenlijk inzet als gevolg van de parentificatie in je jeugd. En zodra je dit begint te herkennen zul je merken dat het helingproces al in volle gang is. Ik ga je hierin weer stap voor stap en praktisch helpen om de huidige, niet zo helpende, patronen te vervangen voor nieuwe gezonde patronen.

Kortom: het is niet moeilijk. Zolang je maar niet op een passief agressieve manier te werk gaat. De basis is inzicht, herkennen, veranderen. Dan zul je zien dat hier blijvend van helen en echte verandering in de praktijk ook voor jou is weggelegd.

Je kunt er bij mij voor kiezen om mee te doen aan het online programma Master Your Life of je kiest voor het een-op-een mentorship. Net wat jouw voorkeur heeft, met beide haal je het resultaat dat jij wilt: loskomen van parentificatie en leven vanuit wat goed is voor jou!