Pieker je veel: wat als je jouw gedachten niet meer kunt stoppen?

Heb je steeds maar weer dezelfde gedachten? Over wat er zou kunnen gebeuren? Of voer je in je hoofd gesprekken die je eindeloos herhaalt? Als dit jou bekend in de oren klinkt, ben je waarschijnlijk continu aan het piekeren. In dit artikel ga ik uitgebreid in op wat piekeren is, hoe het ontstaat en hoe je het patroon van piekeren doorbreekt.

Wat is piekeren?

Piekeren is een fenomeen waar veel vrouwen mee worstelen. In essentie is piekeren het continue proces van negatieve, vaak overdreven gedachten over mogelijke toekomstige gebeurtenissen.

Zoals Els bijvoorbeeld, die op 45-jarige leeftijd haar weg moet vinden tussen de zorg voor haar pubers, haar moeder, haar partner, haar baan als financieel manager en haar liefde voor sporten. Haar hoofd zit vol met een constante stroom van zorgen en ‘wat als’-scenario’s.

Even een klein inkijkje in het hoofd van Els:

Vanavond moet Els naar haar moeder, eigenlijk komt het niet uit, maar wat vindt haar moeder daarvan? En doordat ze naar haar moeder gaat, krijgt ze haar werk niet af: hoe moet dat nu? Binnenkort is het Kerst, wat moeten ze eten, willen de kinderen er wel bij zijn en als dat niet zo is heeft ze dan misschien iets fout gedaan? Zo gaat het de hele dag maar door in het hoofd van Els. Het stopt nooit.

De hele dag. Een constante stroom aan gedachten.

Zo ontstaat piekeren

Piekeren ontstaat vaak wanneer er een gat ontstaat tussen wat je ervaart en wat je wenst. Het is een manier waarmee je hersenen proberen om de controle te krijgen over iets wat onbekend en onvoorspelbaar is.

Als je piekert, probeert je brein een oplossing te vinden voor een probleem dat vaak niet direct opgelost kan worden. Zie het maar als een hamster in een rad, die constant dezelfde rondjes blijft draaien.

De controle verliezen over je eigen gedachten

Het probleem met piekeren is dat het je het gevoel geeft de controle over je eigen gedachten te verliezen.

Vaak komen deze gedachten voort uit zorgen over je leven, zoals een relatie die stroef loopt, ontevredenheid over je baan, ontvangen kritiek, een medische uitslag die je afwacht, of problemen met je kinderen.

Hier moet ook bij gezegd worden dat piekeren en een gevoel van oververantwoordelijk zijn ook vaak samengaan. Je voelt je zo verantwoordelijk voor anderen dat je ’s nachts wakker ligt van de problemen van de ander. Dit kan z’n oorsprong hebben in parentificatie.

Lees verder na dit blok

De gevolgen van piekeren

Piekeren kan heel vermoeiend zijn en zorgt er vaak voor dat je niet tot rust komt. Het beïnvloedt je stemming, je energieniveau en soms zelfs je gezondheid.

Het kan leiden tot stressgerelateerde klachten, zoals hoofdpijn, maagpijn en slaapproblemen. Emotioneel gezien kan piekeren angstgevoelens en depressieve klachten versterken.

Stoppen met piekeren: snap waarom je piekert

Als je wilt stoppen met piekeren, is het belangrijk te begrijpen waarom je piekert. Vaak piekeren we over dingen die gebeurd zijn of nog moeten gebeuren. Dit zijn dus zaken waar we geen invloed op hebben. Je probeert met je hoofd een gevoel op te lossen, maar in werkelijkheid los je het probleem zo niet op.

Ik wil dit illustreren met een voorbeeld van Els. Els is op zondagochtend bij haar moeder en haar moeder zegt: ‘jij kunt ook nooit eens echt stilzitten, hé’. Dat raakt Els, ze is geneigd om zichzelf te verdedigen.

Deze opmerking van haar moeder raakt Els in een emotionele wond. In haar hoofd echoot de gedachte ‘zie je wel, ik doe het niet goed’. Wanneer je inzicht hebt in je emotionele wonden en overlevingsmechanismen reageer je anders op deze situatie dan wanneer je dit inzicht niet hebt. In de praktijk ziet dit er zo uit.

Geen inzicht in je wonden

Heeft Els geen inzicht in haar wonden dan ligt ze ‘s avonds in bed en begint de piekermachine te draaien. Heb ik echt iets niet goed gedaan, misschien moet ik het de volgende keer anders doen, ik wil haar nooit meer zien.

Of ze draait in je hoofd hele gesprekken af met dingen die ze had willen zeggen tegen haar moeder.

Wel inzicht in je wonden

Els constateert: “hé, ik merk dat dit mij raakt.” Ze weet van jezelf: “ah, dit raakt aan een wond in mij, ik voel mij afgewezen” Ze weet waar deze pijn vandaan komt en ze kan dit in zichzelf shiften. Ook durft ze bij haar moeder bespreekbaar te maken dat ze dit niet fijn vond.

Zie je het grote verschil.

Als Els inzicht heeft in deze emotionele wond, kan ze herkennen dat dit haar raakt, begrijpen waar deze pijn vandaan komt, en leren hiermee om te gaan.

Piekeren en emotionele wonden

Vaak is piekeren niet alleen een symptoom van angst, maar ook een trigger van oude pijn. Je draagt altijd emotionele littekens met je mee die in je kindertijd zijn ontstaan. Wanneer je in zo’n wond wordt geraakt, wordt piekergedrag erger.

Het is alsof je brein een manier zoekt om met onopgeloste gevoelens om te gaan. Piekeren kan een manier zijn om controle te proberen houden over iets dat in werkelijkheid buiten onze macht ligt. Het is een beschermingsmechanisme dat soms meer kwaad dan goed doet.

Wanneer je de link tussen ons piekergedrag en je emotionele wonden, overtuigingen en mechanismen leert herkennen, kun je jouw gedrag veranderen.

De regie pakken

Het leren kennen van je eigen ‘blauwdruk’ kan helpen om anders te reageren op situaties. Door eigenaarschap te nemen over je leven en te focussen op de dingen waar je wel controle over hebt, kun je het piekeren verminderen.

Het hebben van inzicht in jezelf is dus cruciaal. Als je deze inzichten hebt, kun je situaties herkennen en vervolgens veranderen.