Wat is een familieopstelling?

Jaren geleden kwam ik in contact met familieopstellingen en eerlijk? Ik vond het nogal een vaag gebeuren. Ik snapte niet zo goed hoe het nu precies werkte en dat maakte het ongrijpbaar. In dit blog ga ik je in gemakkelijk taal uitleggen wat een familieopstelling is en wat je ermee kunt.

Familieopstellingen zijn in de jaren negentig door Bert Hellinger ontwikkeld. Een familieopstelling heeft als doel om ons bewust te maken van onbewuste processen. Onbewuste processen die plaatsvinden binnen ons familiesysteem.

Een familieopstelling legt de dynamieken binnen een systeem bloot, waardoor jij gaat snappen waarom je doet wat je doet en waarom je nu tegen problemen aan blijft lopen. Al deze dynamieken zijn onbewust, dat maakt het vaak ook zo ongrijpbaar en soms zelfs onlogisch. En het mooie is dat wanneer je een opstelling hebt gedaan, het ineens niet meer vaag en onlogisch is. Je gaat snappen waarom je doet wat je doet en je kunt het gaan veranderen.

Goed om te weten: bij een familieopstelling is je familie niet letterlijk aanwezig. Je hoeft ze niet mee te nemen en je hoeft ze zelfs niet in te lichten over het feit dat je een opstelling doet.

Wat is een familiesysteem?

We zijn allemaal onderdeel van een gezin. We hebben een biologische vader en een biologische moeder. Ook wanneer je ouders gescheiden zijn of wanneer je een of beide ouders nooit gekend hebt. Ook dan zijn je biologische vader en biologische moeder jouw gezin van herkomst.

Daarnaast heb je opa’s en oma’s. Namelijk de ouders van je moeder en de ouders van je vaders. En al die opa’s en oma’s hebben ook weer ouders, jouw overgrootouders.

Het interessante hieraan is dat wanneer een van jouw voorouders niet letterlijk op de plek zou staan waar ze nu staat, jij er niet was geweest. Als voorbeeld: als jouw opa tijdens een vakantie in Friesland niet jouw oma had ontmoet, dan waren ze waarschijnlijk nooit getrouwd en hadden ze geen kinderen samen gehad. Dan was jouw moeder nooit geboren en jij dus ook niet.

Met dit voorbeeld wil ik je laten zien dat het familiesysteem dus niet zomaar een toevalligheid is, niet zomaar alleen familie. Je bent aan elkaar verbonden en dankzij jouw voorouders heb jij nu het leven.

De wetmatigheden van een familiesysteem

Binnen een familiesysteem gelden onbewust allemaal wetmatigheden. We zijn ons ervan bewust als het over ziekte gaat, bijvoorbeeld met een ziekte zoals borstkanker. Oma krijgt borstkanker, je moeder krijgt het en jij krijgt het ook. Het gaat van generatie op generatie. Soms is het zelfs genetisch bepaald.

Dat iets van generatie op generatie over kan gaan zie je vaak ook met alcoholisme of depressie. Opa of oma heeft het, een van de kinderen heeft het en daar weer een kind van heeft het ook. Het lijkt alsof het wordt doorgegeven van generatie op generatie.

Van generatie op generatie

Zo werkt het ook met trauma’s. Dit gaat ook van generatie op generatie, totdat het gezien en erkend wordt. Dit betekent concreet dat wanneer een trauma wordt weggestopt en daarmee niet wordt gezien, het net zo lang aan de volgende generaties wordt doorgegeven totdat iemand uit het systeem bereid is deze pijn te voelen en dit te doorbreken.

Er zijn allerlei mechanismen en dynamieken in ieders familiesysteem actief waar we ons totaal niet bewust van zijn en die we vaak ook niet direct zien. Maar die onbewuste dynamieken zijn wel de oorzaak van de patronen en symptomen in ons dagelijks leven.

Lees verder na dit blok

Doel van een familieopstelling

Het belangrijkste doel is je bewust te maken van wat er zich allemaal afspeelt in jouw familiesysteem. Dus het bewust maken van het onderbewuste. En wat zich afspeelt in jouw systeem heeft weer te maken met wat jouw voorouders allemaal hebben meegemaakt.

Door oude patronen bloot te leggen kun je deze oplossen. Door de binding, ordening en balans te herstellen zorg je ervoor dat een trauma niet verder gaat naar de volgende generatie.

In simpele woorden: als iedereen binnen het systeem gezien wordt, zijn eigen plek heeft en daar ook staat en er een balans is van geven en nemen, dan zul je merken dat je leven er heel anders uit gaat zien. Hier kan een opsteller je uitstekend mee helpen.

Opstelling met poppetje

Je kunt dit op verschillende manieren doen. Sommige opstellers werken met poppetjes, dit kunnen houten poppetjes of plastic (Playmobil) poppetjes zijn. Deze poppetjes representeren jouw familiesysteem. Eén poppetje staat voor jou, een ander voor je moeder, weer een ander voor je vader en tot slot ook voor jouw broers of zussen.

Je kunt je hele familie met deze poppetjes op een tafel neerzetten. Dit noem je een opstelling of ook wel een tafelopstelling. Deze familieopstelling met poppetjes laat zien wat er zich onbewust bij jou afspeelt. Een opsteller kan hier voor jou hele waardevolle informatie uit halen, maar je kunt er meer mee!

Wanneer jij als kind jezelf wegcijferde kan het zijn dat je onbewust gezorgd hebt voor een van je ouders, ook wel parentificatie genoemd. Een opstelling met poppetjes zorgt ervoor dat, wanneer er sprake is van parentificatie, je dit letterlijk gaat zien in de opstelling.

Visuele weergave op tafel van je familiesysteem

Soms weet je het wel met je hoofd, maar als je het dan ziet met de poppetjes op tafel, dan geeft het ineens een heel ander gevoel. Je wordt je werkelijk bewust van wat er zich onbewust in je familiesysteem afspeelt.

Opstellingen met poppetjes kunnen heel veel informatie geven. Bijvoorbeeld over jouw positie in het gezin, in de kinderrij en ten opzicht van je ouders, maar ook of iedereen de juiste plek heeft, of er mensen zijn buitengesloten en of er een balans is tussen geven en nemen.

Daarnaast kan er ook een stuk heling plaatsvinden in een opstelling met poppetjes. Dit gebeurt dan door werkelijk lasten terug te geven, je ouders als je ouders aan te nemen (simpel gezegd: volledig oké voelen dat je ouders je ouder zijn) en ongeboren kinderen of miskramen een plek te geven in het systeem. Heel helpend en helend dus.

Een opstelling met poppetjes is individueel, er zijn dus geen andere mensen bij. Alleen de opsteller en jij.

Opstelling met representanten

Bij een opstelling met representanten zijn er juist wel andere mensen bij (nog steeds niemand van jouw familie). Dit heeft als voordeel dat je zelf vanaf je eigen stoel kunt zien wat er zich afspeelt binnen jouw familiesysteem. Zeer waardevol!

Voor mensen die nog nooit een familieopstelling gezien hebben kan het nogal lastig voor te stellen zijn. Ik ga je zo goed mogelijk uitleggen hoe dit werkt.

Je bent samen met een groep, vaak onbekende, mensen. Jullie zitten in een cirkel, zodat iedereen elkaar kan zien. De opsteller of begeleider vraagt je naar je probleem, bijvoorbeeld waar je tegenaan loopt. Na een kort gesprek zal de opsteller je vragen om een persoon uit te kiezen voor jezelf. Dit is een persoon uit de groep mensen die aanwezig is, deze persoon noem je de representant.

Hij of zij representeert namelijk iemand uit jouw systeem, in dit geval jou. Je kiest een representant altijd op gevoel, het hoeft niet logisch te zijn, liever niet zelfs! Vervolgens plaats je deze persoon op een plek in de ruimte. Afhankelijk van de soort opstelling kies je hierna iemand uit de groep als representant voor je moeder, je vader en eventuele broers of zussen.

Afhankelijk van de opstelling kunnen ook je grootouders, overgrootouders, doodgeboren kinderen, miskramen en andere leden van het systeem worden opgesteld. Ook is het mogelijk om een bepaald verlangen (iets wat je graag zou willen) of een symptoom op te stellen. Dit laatst wordt gebruikt wanneer iemand een ziekte heeft en er gekeken wordt wat het familiesysteem met deze ziekte te maken heeft.

Ook is het mogelijk om zelf in de opstelling te staan, dan ben jij jezelf en voel je direct wat de dynamieken zijn binnen jouw systeem.

Opstelling met vloerankers

Vloerankers zijn niets meer of minder dan placemats, stukken stof, een papier of een ander ding waar je op kunt staan. Wanneer je voor een opstelling met vloerankers, of ook wel grondankers, kiest kan dit veel helderheid geven. Op verschillende manieren kun je vloerankers gebruiken.

Deze kunnen personen uit je systeem representeren. Deze leg je dan in de ruimte neer op een plek zoals het goed voelt voor jou, waardoor je net als met de poppetjes en met de representanten helder krijgt wat zich afspeelt in jouw systeem.

Daarnaast kun je ook op vloerankers staan, zodat je kunt voelen hoe die positie voor de persoon uit jouw systeem voelt. Ook worden vloerankers gebruikt wanneer je keuzes moet maken, maar dit lastig is. Je kunt de verschillende keuzes op papiertjes schrijven en in de ruimte leggen. Tevens kun je erop gaan staan en voelen hoe deze keuze voelt.

Lees ook: Familieopstelling met representanten, poppetjes of vloerankers: wat is het verschil?

Kies een manier die bij jou en jouw vraag past

In mijn praktijk werk ik binnen al mijn trajecten altijd met een verdiepingssessie van vier uur, waarin een familieopstelling met poppetjes is inbegrepen. Dit is de start van een traject, zodat we dieper kunnen graven binnen jouw familiesysteem. Want hier ligt de oorsprong van jouw probleem, van al jouw patronen, overtuigingen en overlevingsmechanismen.

Dit dagdeel duurt vier uur en daarin kijken we dus uitgebreid naar jouw systeem van herkomst. Eerst maken we een genogram waarin je een duidelijk beeld krijgt van wat er allemaal in jouw systeem is gebeurd, bij wie we het probleem wat jij ervaart nog meer zien en welke invloed dit allemaal heeft op jouw leven nu.

We zullen overeenkomsten gaan zien, patronen en mechanismen blootleggen en vooral de link leggen met waarom jij nu vastloopt of niet helemaal happy bent. Dit stuk gebeurt met ons hoofd; door het gesprek en het meeschrijven in het genogram wordt het al snel duidelijk voor je.

Vervolgens gaan we aan de slag met de poppetjes. Want hoe verhelderend het eerste deel ook is, er gaan zeker weten honderd kwartjes vallen. We willen ook weten wat er onbewust bij jou en binnen jouw systeem speelt. De poppetjes gaan hier het antwoord op geven. Je zult merken dat dit emoties los kan maken. Eindelijk wordt er gezien wat er tot aan dat moment niet gezien is.

Waarom zou ik een familieopstelling doen?

Wanneer jij van je steeds terugkerende patronen af wilt, dan is er maar één weg die je hiervan af gaat helpen. Dat is namelijk inzicht in waarom je doet wat je doet, dit vervolgens gaan herkennen en dan pas komt de verandering. Een familieopstelling is hiervoor uitermate geschikt, het legt in één klap bloot wat er zich in het onderbewuste afspeelt.

Zoals ik al schreef zit er binnen mijn een-op-een mentorship altijd een familieopstelling inbegrepen. In mijn online programma Master Your Life ga je aan de hand van mijn video’s en het werkboek zelf graven binnen jouw systeem van herkomst en ook een genogram maken om te gaan snappen waarom je doet wat je doet. Want alleen dan zul je merken dat het veranderen helemaal niet zo moeilijk is als dat je altijd gedacht hebt.