Boosheid: waarom voel jij je soms zo boos en hoe ga je hier goed mee om?

Merk je dat je worstelt met jouw boosheid, omdat je dit als iets negatiefs ervaart? Schiet je soms uit je slof, terwijl je eigenlijk niet goed snapt waarom je zo boos bent.

Ik spreek dagelijks met vrouwen en mannen die worstelen met hun boosheid. Ze voelen zich boos, maar vinden dat dit eigenlijk niet mag. Ze zien het als iets negatiefs en schamen zich hiervoor.

Maar eigenlijk is boosheid een waardevolle uitingsvorm. In dit artikel geef ik je een andere kijk op boosheid en deel ik drie veelvoorkomende oorzaken.

Wat is boosheid?

Boosheid is een natuurlijke emotie, een gevoel dat iedereen kent. Vaak denken we bij boosheid aan iets negatiefs, iets wat we liever vermijden of snel willen onderdrukken. Maar eigenlijk heeft boosheid een belangrijke functie: het vertelt je iets.

Boosheid ontstaat vaak wanneer je het gevoel hebt dat je grenzen zijn overschreden, dat je niet gehoord wordt, of dat er onrecht wordt gedaan. In die zin is boosheid een soort signaal, een waarschuwing dat er iets voor jou niet goed zit.

Gezonde boosheid

Niet alle boosheid is hetzelfde. Soms is boosheid een gezonde, directe reactie op een situatie. Bijvoorbeeld, wanneer iemand over je grenzen gaat. Stel dat jij op je werk herhaaldelijk een grens stelt naar je collega en je collega gaat over die grens dan is het niet gek dat je boos wordt.

Maar dit zakt normaal gesproken weer weg en je gaat door met je dag. Dit soort boosheid is een natuurlijke reactie en helpt je om bewust te blijven van je grenzen en je eigen veiligheid. Gezonde boosheid is tijdelijk, helder en richt zich meestal direct op de situatie die het veroorzaakt heeft.

Heel boos reageren op iets kleins

Onbeheerste boosheid daarentegen kan wijzen op dieperliggende vraagstukken. Dit is de boosheid die je misschien niet helemaal begrijpt en die soms ook buiten proportie lijkt. Denk aan situaties waarin je in woede uitbarst om iets kleins, of wanneer je boosheid langer blijft hangen en je bijna niet los kunt laten.

Buitensporige boosheid komt vaak voort uit oude, onverwerkte emoties. Het kan zijn dat een gebeurtenis een oude pijn of onvervulde behoefte naar boven haalt. Je reageert dan niet alleen op wat er op dat moment gebeurt, maar ook op emoties en ervaringen die in je systeem opgeslagen zitten.

Waarom ben je boos?

Boosheid komt niet zomaar uit de lucht vallen; meestal is er een reden voor. Als je boos bent kan dit een reactie zijn op een situatie die je frustreert, kwetst of tegen je gevoel ingaat. Door de oorzaken van boosheid beter te begrijpen, kun je niet alleen je eigen reacties beter begrijpen, maar ook leren hoe je boosheid kunt inzetten als signaal voor wat je nodig hebt of wilt veranderen.

Er zijn drie oorzaken van boosheid die ik in dit artikel met je ga bespreken.

Kanttekening is wel dat ik ik het niet heb over buitenproportionele boosheid of situaties waarin geweld een rol speelt – dat is niet wat ik bedoel. Ook pathologische redenen of psychische oorzaken laat ik buiten beschouwing.

Waar ik het wél over heb in dit artikel, is de boosheid die je kunt voelen naar bijvoorbeeld je kinderen, je partner, of een collega.

Lees verder na dit blok

Je wordt niet begrepen

Boosheid gaat vaak over niet begrepen worden. Wanneer je boos reageert en je kijkt op een diepere laag naar de situatie, naar wat er precies gebeurde, wat de aanleiding was en wat de trigger was, dan zie je vaak dat je je niet begrepen voelt door een ander of zelfs door jezelf.

Dit is een belangrijk inzicht, want we leggen boosheid meestal bij de ander neer, maar soms begrijpen we onszelf niet eens goed of voelen we ons niet gezien of gehoord. En dat is interessant om bij stil te staan. In de kern zijn er drie oorzaken te onderscheiden.

Nooit geleerd om met boosheid om te gaan

Voor veel mensen is boosheid een ongemakkelijke emotie omdat ze simpelweg nooit hebben geleerd hoe ze ermee om kunnen gaan. Misschien was boosheid in je jeugd iets waarover niet werd gepraat, of werd het zelfs afgestraft. In zo’n geval weet je niet wat je met die emoties aan moet. Het gevolg? Je zoekt manieren om die boosheid op een andere manier te uiten, vaak op manieren die niet altijd even constructief zijn.

Vergelijk het met een tosti-ijzer. Als je niet weet dat een tosti-ijzer bestaat, kun je prima brood en kaas in huis hebben, maar zul je waarschijnlijk geen tosti maken. Op dezelfde manier, als je nooit hebt geleerd dat boosheid een valide emotie is die je mag voelen en uiten, ga je andere methoden zoeken om ermee om te gaan.

Misschien explodeer je in een boze bui, houd je alles binnen, of sluit je jezelf af. Dit zijn allemaal overlevingsmechanismen die we ontwikkelen om onszelf te beschermen. Het probleem is alleen dat ze vaak averechts werken.

Een gezond voorbeeld hiervan is om boosheid open en eerlijk te communiceren, zonder dat anderen zich persoonlijk aangevallen voelen. Als je boos bent omdat iets niet lukt – stel dat je moeite hebt met het repareren van een deurklink en daardoor gefrustreerd raakt – kun je tegen je kinderen of partner zeggen: “Ik ben boos op de deurklink, niet op jou.”

Door dit te benoemen, begrijpt je omgeving dat jouw boosheid niet over hen gaat. Dit helpt ook om te laten zien dat boosheid niet iets is om bang voor te zijn, maar een emotie die er mag zijn.

Een volle prikkelemmer

Binnen Master Your Life werk ik met het concept van de prikkelemmer. Deze emmer geeft inzicht in wat jou stress bezorgt en wat je ontspannen houdt.

Misschien heb je wel eens het gevoel dat je op ontploffen staat na een lange dag. Een volle agenda, deadlines, sociale verplichtingen – ze stapelen zich op en vullen langzaam je ‘prikkelemmer’. Wanneer je emmer vol zit, is de kans groot dat je op de kleinste triggers boos reageert.

Een drukke zaterdag waarbij je kinderen naar de sport moeten, je naar een verjaardag moet en tussendoor ook nog even een klusje moet fixen, zorgt ervoor dat je emmer snel overstroomt.

Als je je hiervan bewust bent, kun je beter inschatten wanneer je emmer vol begint te raken. Voor sommige mensen is dit bijvoorbeeld bij tijdsdruk, anderen krijgen het benauwd van rommel of constante prikkels. Als je weet wat jouw emmer vult, kun je er beter rekening mee houden in je planning. Misschien is het voor jou beter om niet alles op één dag te willen proppen en realistisch te kijken naar wat haalbaar is.

Op zo’n moment is het interessant om even terug te kijken naar situaties waarin je boos werd. Stel jezelf de vraag: “Hoe vol was mijn emmer op dat moment?” Soms kom je erachter dat je boosheid vooral werd veroorzaakt door alles wat al gebeurd was en dat er weinig voor nodig was om je emmer te laten overlopen. Iedereen reageert anders wanneer zijn emmer vol is. De een trekt zich terug, de ander reageert boos, weer een ander legt de schuld bij anderen.

Het is een waardevolle oefening om eens te onderzoeken: was mijn emmer al vol op het moment dat ik boos werd? Of reageerde ik vooral vanuit mijn eigen onverwerkte frustraties en emoties?

Oude emotionele wonden

Soms komt boosheid voort uit oude, emotionele wonden. Een ‘wond’ is een diepgewortelde, onbewuste overtuiging die zich vaak in je jeugd heeft gevormd. Dit kan een overtuiging zijn als “ik doe het niet goed,” “ik hoor er niet bij,” “het is mijn schuld,” of “ik ben niet belangrijk.”

Wanneer een situatie deze oude overtuigingen triggert, reageer je vaak heftig. Boosheid is dan een manier om deze diepe pijn te uiten, al lijkt het vaak in eerste instantie niet zo. De één trekt zich dan terug, terwijl een ander juist boos wordt. Dit zijn overlevingsmechanismen.

Stel dat iemand een opmerking maakt die bij jou oude faalangst naar boven haalt. Het kan zijn dat je boos reageert, niet omdat de opmerking zo erg was, maar omdat het je herinnerde aan een oude ervaring waarin jik je afgewezen of niet gewaardeerd voelde. Deze boosheid is dan eigenlijk een reactie op die oude wond. Het vraagt zelfreflectie om te begrijpen waar deze boosheid vandaan komt, maar dit kan je helpen om die wonden te helen en in de toekomst minder heftig te reageren.

Zonder zelfreflectie is het lastig om deze diepgewortelde stukken te veranderen. Met zelfreflectie kun je echter juist gaan begrijpen wat je boosheid triggert en daarin veranderingen aanbrengen.

Vaak hoor ik klanten na drie maanden samenwerken zeggen: “Hé Diana, ik ben bijna nooit meer boos op mijn kinderen. Ik reageer rustiger op mijn partner en raak minder snel geïrriteerd door misverstanden.” Dat is waardevol, want als je niet meer zoveel boosheid wilt ervaren, kan zelfkennis en zelfreflectie je helpen.

Zie je boosheid als een signaal

Boosheid hoeft niet iets slechts te zijn. Integendeel, het kan een waardevol signaal zijn wat je helpt te begrijpen wat je nodig hebt of waar je grenzen liggen. Het doel is niet om boosheid weg te stoppen, maar om er op een gezonde manier mee om te gaan.

Door je boosheid te herkennen, begrijpen, en effectief te uiten, kun je beter voor jezelf zorgen en voorkomen dat deze emotie ongecontroleerd uitbarst. Hier zijn enkele praktische tips die je kunnen helpen om boosheid op een gezonde manier te benaderen.

Herken je ‘prikkelemmer’ en plan rustmomenten

Een van de belangrijkste oorzaken van boosheid is dus een overvolle ‘prikkelemmer’. Wanneer je emmer vol is, kan zelfs een kleine tegenslag je boos maken. Het is daarom belangrijk om te leren zien wanneer jouw prikkelemmer bijna vol zit en om rustmomenten in te plannen om die emmer te legen.

Denk bijvoorbeeld aan momenten van pauze gedurende je dag, even een wandeling maken, of een paar minuten bewust ademhalen. Rustmomenten helpen om de opgebouwde spanning in je lichaam los te laten.

Als je merkt dat je boosheid snel opkomt, kan het een teken zijn dat je te veel hooi op je vork hebt genomen. Door regelmatig pauzes te nemen en je dag niet te vol te plannen, geef je jezelf de ruimte om bij te komen en kun je prikkels beter verwerken.

Leer je emoties benoemen en communiceren zonder anderen de schuld te geven

Het is belangrijk om je boosheid op een gezonde manier te communiceren, zonder de schuld bij anderen te leggen. Dit betekent dat je je emoties leert benoemen en deelt wat je voelt, zonder dat je iemand anders de verantwoordelijkheid geeft voor jouw gevoelens.

Door te zeggen: “Ik voel me gefrustreerd omdat ik het gevoel heb dat ik niet gehoord word” in plaats van “Jij luistert nooit naar me!” geef je duidelijk aan hoe jij je voelt, zonder dat je de ander beschuldigt.

Door je emoties op deze manier te communiceren, neem je verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens en voorkom je dat het gesprek escaleert. Het helpt ook om de ander beter te begrijpen en voorkomt dat er een negatieve wisselwerking ontstaat. Deze aanpak is vooral nuttig in relaties en op het werk, waar boosheid door miscommunicatie vaak tot spanningen leidt.

Stel reflectievragen: “Wat heb ik nodig?” en “Waar komt dit gevoel vandaan?”

Boosheid kan veel over jezelf vertellen als je ernaar durft te kijken. Een effectieve manier om boosheid te begrijpen is door reflectievragen te stellen, zoals: “Wat heb ik nu nodig?” en “Waar komt dit gevoel vandaan?” Deze vragen helpen je om dieper te graven en te ontdekken wat de echte oorzaak van je boosheid is.

Soms merk je bijvoorbeeld dat je boos bent omdat je eigenlijk oververmoeid bent en tijd voor jezelf nodig hebt. Of je ontdekt dat je boosheid voortkomt uit een oude overtuiging, zoals het gevoel dat je niet serieus genomen wordt.

Door deze vragen te stellen, train je jezelf om niet meteen te reageren op je boosheid, maar eerst even stil te staan en te ontdekken wat er achter die emotie zit. Dit vergroot je zelfkennis en helpt je om patronen te herkennen die je boosheid in de toekomst kunnen voorkomen.

Boosheid als een waardevol signaal: zie het niet als ‘slecht’

Veel mensen zien boosheid als een negatieve emotie, iets wat ze liever niet voelen of tonen. Maar boosheid kan juist een waardevol signaal zijn. Het vertelt je dat er iets is wat aandacht nodig heeft – misschien is er een grens overschreden, voel je je niet gewaardeerd, of ben je overprikkeld. Door boosheid niet als ‘slecht’ te zien, maar als een signaal dat je vertelt waar je behoeften liggen, kun je er op een andere manier mee omgaan.

Wanneer je boosheid erkent als een natuurlijke emotie, kun je deze beter accepteren en gebruiken om te onderzoeken wat je nodig hebt. Dit zorgt ervoor dat je minder hard voor jezelf bent en minder snel oordeelt over je eigen emoties.

Zie boosheid als een soort interne alarmbel die je bewust maakt van wat belangrijk voor je is. Door deze verandering in perspectief kun je boosheid veel beter omarmen als een emotie die je juist helpt om dichter bij jezelf te komen.

Kortom

Een van de eerste stappen om je boosheid beter te begrijpen, is het onderzoeken van de overtuigingen die deze emotie aanwakkert. Vaak draag je onbewust overtuigingen mee die in je jeugd zijn ontstaan, zoals “ik ben niet goed genoeg,” “ik moet perfect zijn,” of “ik mag geen fouten maken.”

Wanneer een situatie deze overtuigingen raakt, kan dit boosheid oproepen. Stel bijvoorbeeld dat je boos wordt wanneer iemand kritiek op je werk levert. Die boosheid kan voortkomen uit een diepe overtuiging dat je altijd moet presteren en geen fouten mag maken. Door deze overtuigingen te herkennen, leer je begrijpen waar je boosheid echt vandaan komt.

Zelfkennis helpt je om boosheid op een andere manier te benaderen. Wanneer je weet wat je triggert en waarom bepaalde situaties je boos maken, kun je jezelf beter reguleren en voorkom je dat je in een automatische reactie schiet. In plaats daarvan kun je bewust kiezen hoe je met de situatie omgaat.