Gaslighting: wat is het en hoe herken je het?
Wanneer een ander er heilig van overtuigd is dat zijn waarheid klopt en dat wat jij zegt niet klopt, en dit op structurele basis voorkomt, kan het zijn dat je te maken hebt met gaslighting. Gaslighting komt veel voor in narcistische relaties en het is één van de schadelijkste vormen van emotionele mishandeling. Dat klinkt grootst en zwaar, en dat is het helaas ook. De psychische gevolgen kunnen flink zijn, zoals angsten, ernstige zelftwijfel en machteloosheid. Door deze vorm van mishandeling ga je aan jezelf twijfelen, neemt je de schuld op je (terwijl het helemaal niet jouw fout was) en voel jij je steeds machtelozer.
In dit artikel leg ik uit wat gaslighting precies is, waarom een narcist gaslighting toepast en hoe je kunt herkennen dat je te maken hebt met gaslighting.
Wat is gaslighting?
De term gaslighting komt oorspronkelijk uit het toneelstuk en later de film Gaslight. In het verhaal probeert de mannelijke hoofdpersoon (de echtgenoot) zijn vrouw te manipuleren om haar te laten denken dat ze gek wordt, zodat hij haar rijkdom kan stelen. Een van de methoden die hij gebruikt, is het steeds dimmen van de gaslampen in hun huis. Wanneer de vrouw hem erop wijst dat de lichten flikkeren, ontkent hij dat dit gebeurt en suggereert hij dat ze zich dingen inbeeldt. Door haar percepties en gevoelens steeds in twijfel te trekken en te ontkennen, begint de vrouw aan haar eigen verstand te twijfelen.
Gaslighting is sindsdien de term geworden voor een vorm van manipulatie en psychologische controle waarbij de dader het slachtoffer laat twijfelen aan zijn of haar eigen realiteit, geheugen, of waarnemingen. Hierdoor wordt het slachtoffer onzeker over haar eigen geestelijke toestand. Op deze manier heeft de narcist meer grip en controle over haar.
Lees verder na dit blok
Hoeveel van jezelf ben jij kwijtgeraakt in het contact met een narcist?
Binnenkort gaan de deuren open van mijn cursus over narcisme, waarin je enerzijds ontdekt of je met een narcist te maken hebt en anderzijds hoe het komt dat jij in een relatie met een narcist terecht gekomen bent.
Zodra de deuren opgaan krijg je als eerste een seintje en profiteer je van een toffe lanceringsdeal. 🎉
Gaslighting wordt op verschillende manieren toegepast. Enkele voorbeelden zijn:
Bestrijden
Dit is wanneer de manipulator jou in twijfel trekt. Hij of zij zegt dan zoiets als: ‘Weet je dat zeker? Je hebt een slecht geheugen’ of ‘Ik denk dat je vergeet wat er echt is gebeurd.’ Het gevolg hiervan is dat je aan jezelf gaat twijfelen. Dit kan zover gaan dat je al het vertrouwen in jezelf verliest en zelfs denkt dat je gek bent geworden.
Achterhouden
Dit houdt in dat degene net doet alsof hij of zij het gesprek niet begrijpt. Ook weigeren ze vaak te luisteren, zodat jij aan jezelf gaat twijfelen. Gaslighters kunnen de volgende dingen zeggen: ‘Je brengt me in verwarring’ of ‘Ik weet niet waar je het over hebt.’
Bagatelliseren
Dit gebeurt wanneer de dader kleineert of de gevoelens van de ander negeert. Een veelgebruikte zin is: ‘Je bent te gevoelig’ of ‘Wat reageer je overdreven!’ Het gevolg hiervan is dat je bij jezelf gaat denken dat je misschien wel een beetje te gevoelig bent, waardoor je de volgende keer maar gewoon niets meer zegt.
Ontkenning
De dader neemt geen verantwoordelijkheid voor zijn of haar daden. Dit doen ze door te ontkennen wat ze gedaan hebben, door te doen alsof ze het vergeten zijn of ze geven een ander de schuld. Als slachtoffer van gaslighting kan dit erg frustrerend zijn, omdat je hierdoor wederom het gevoel krijgt alsof je gek bent geworden.
Afleiden
Door middel van een afleidingstechniek draait de dader de focus van een ruzie of discussie compleet om. Dat doet hij of zij door de geloofwaardigheid van de ander te betwijfelen. Een voorbeeld: “Dat is gewoon onzin dat je ergens op internet gelezen hebt, het is niet echt.”
Stereotypering
Om iemand te gaslighten wordt ook regelmatig stereotypering toegepast. De dader gebruikt negatieve vooroordelen op gebied van geslacht, leeftijd, seksualiteit of uiterlijk om twijfel te zaaien.

Waarom past een narcist gaslighting toe?
Een narcist past gaslighting toe om je te manipuleren en te onderdrukken of om zijn/haar eigen acties en gedrag te verdoezelen. Het is voor een narcist erg belangrijk dat zijn/haar imago in stand blijft.
Gaslighting wordt in de meeste gevallen toegepast om iemand te laten twijfelen aan hun eigen herinneringen aan een gebeurtenis en ze het gevoel geven dat ze gek worden.
Gaslighting kan ook voortkomen uit een gebrek aan inzicht in eigen gevoelens en gedrag of uit een gebrek aan empathie. Onthoudt dat gaslighting een vorm is van emotioneel misbruik en dat het belangrijk is om professionele hulp te zoeken als je hier aan blootgesteld wordt.
Gevolgen van gaslighting
Gaslighting is niet gemakkelijk te herkennen. Omdat je continu twijfelt aan je eigen waarneming en gevoelens en steeds meer vertrouwt op de waarneming van de gaslighter, raak je beetje bij beetje het contact met jezelf kwijt. Het wordt steeds lastiger om te beoordelen welke gedachten en gevoelens logisch zijn.
Ben je een slachtoffer van gaslighting, dan kun je zo sterk gaan geloven in de waarheid van de gaslighter, dat je jezelf volledig kwijtraakt. Je zal steeds meer gaan leven naar de wensen en de ‘waarheid’ van de gaslighter, wat leidt tot extreme onzekerheid, eenzaamheid, depressie en isolatie.
Andere gevolgen van gaslighting zijn:
- Je hebt de neiging om een houding, actie of vervelende opmerking van de narcist voor jezelf goed te praten of deze te verdedigen naar anderen toe;
- Je twijfelt aan je eigen waarnemingen;
- Je gaat mee met de visie van de narcist, terwijl je overtuigd was van het tegenovergestelde;
- Je hebt het gevoel dat je overgevoelig bent;
- Je verontschuldigt je voor je eigen keuzes of gedrag;
- Je raakt steeds meer geïsoleerd van vrienden en familie;
- Je voelt je eenzaam en depressief;
- Je hebt het gevoel niet meer dezelfde persoon te zijn als je vroeger was;
- Je geniet steeds minder van dingen;
- Beslissingen nemen wordt steeds lastiger;
- Je voelt je zenuwachtig en onzeker.
Herken jij jezelf in bovenstaande punten? Dan is het slim om de relatie die je met deze persoon hebt te heroverwegen. Het kan ook waardevol zijn om gesprekken uit te schrijven of op te nemen, zodat je sneller een patroon kunt ontdekken (en het gevoel kunt voorkomen dat je denkt dat je gek bent).
Lees verder na dit blok
Hoeveel van jezelf ben jij kwijtgeraakt in het contact met een narcist?
Binnenkort gaan de deuren open van mijn cursus over narcisme, waarin je enerzijds ontdekt of je met een narcist te maken hebt en anderzijds hoe het komt dat jij in een relatie met een narcist terecht gekomen bent.
Zodra de deuren opgaan krijg je als eerste een seintje en profiteer je van een toffe lanceringsdeal. 🎉
Hoe kun je het beste omgaan met gaslighting?
Ben jij een slachtoffer van gaslighting? Dan zijn er een aantal dingen die je kunt doen om hier bewuster mee om te gaan.
Vermoed je een poging tot gaslighting? Beëindig dan het gesprek en wijs de gaslighter op zijn/haar gedrag. Geef de gaslighter de ruimte om zijn/haar standpunten te uiten, maar ga niet mee in het gedrag. Houd je zoveel mogelijk vast aan wat jij op dat moment denkt of voelt.
Als je helemaal niet meer op je eigen waarneming kunt vertrouwen of als je het gevoel hebt dat je niet jezelf kunt zijn, dan is het verstandig om je af te vragen of het niet beter is om de relatie met de gaslighter te beëindigen. Is dat om wat voor reden (op dit moment) niet mogelijk? Schakel dan de hulp in van een professional. Een narcisme coach kan objectief naar de situatie kijken en je helpen om de nodige stappen te ondernemen.
Wil je jezelf weerbaarder maken tegen gaslighting? Werk dan aan je eigen onzekerheid, maar praat het gedrag van de gaslighter niet goed.
Zorg er daarnaast voor dat je duidelijke grenzen stelt. Een gaslighter heeft geen respect voor jouw grenzen en zal deze altijd overschrijden, of dit nu bewust of onbewust is. Stel duidelijke grenzen en communiceer deze op een respectvolle en kalme manier. Blijft de gaslighter jouw grenzen overschrijden? Dan kan het nodig zijn om verdere maatregelen te nemen en de relatie te verbreken.
Leuk dat je dit artikel leest
Je leest een artikel uit de kennisbank van de Authentieke Vrouw. Mijn naam is Diana Arkeveld. In mijn artikelen deel ik mijn kennis en ervaring met je. Wil je weten hoe ik je verder kan helpen?
🎙️ Podcast de Authentieke Vrouw
In de Authentieke Vrouw Podcast leer ik vrouwen hoe ze zonder poespas of zweverig gedoe eindelijk afrekenen met alle terugkerende patronen in hun leven.
Dit zorgt ervoor dat je op je 85e vol trots kan zeggen dat je keuzes in je leven hebt gemaakt die volledig bij je paste. Luister je mee?
🟢 Master Your Life
Master Your Life is het transformerende online programma voor vrouwen die weer de regie terug willen in hun leven en willen kappen met pleasen, gezonde grenzen willen leren stellen en zichzelf helemaal willen begrijpen.
Aan de hand van het principe van inzicht, herkennen en veranderen ga je daadwerkelijk veranderen naar de versie die jij wilt zijn. Je kunt direct instappen en meedoen met de livesessies die Diana organiseert en je vragen stellen in de community.
🟠 Masterclass
Aanstaande maandag geef ik de exclusieve masterclass: Ontdek het verborgen verband tussen emotioneel afwezige ouders en een slecht zelfbeeld, pleasegedrag en matige grenzen.
Na de Masterclass voel je een rust in je hoofd terugkeren, omdat je weet waar bepaalde gedachtes en patronen en twijfels vandaan komen.
Zodra je die kent, kunnen we ze doorbreken en die tweestrijd in jezelf stoppen.