Ik ben bang om anderen teleur te stellen: dit is waarom!

Je wil iemand niet teleurstellen dus zeg je maar weer ja, ook al weet je dat je eigenlijk de energie of tijd niet hebt. Misschien vraagt je partner je mee naar een feestje waar je geen zin in hebt, of heeft je vriendin zin om met je te winkelen terwijl je to-dolijst al uitpuilt.

Komt dit je bekend voor? Het lijkt een onschuldig patroon, maar vaak zit er meer achter. Met dit artikel help ik je te begrijpen waarom je bang bent om anderen teleur te stellen en hoe je dit kunt veranderen.

Wat gebeurt er als je bang bent om iemand teleur te stellen?

Het begint vaak klein. Je zegt ja tegen een verzoek van iemand omdat je hem of haar niet teleur wilt stellen. Dat doe je niet één keer, niet twee keer maar eigenlijk structureel. Ook al weet je dat het je planning overhoop haalt, dat je de energie niet hebt of dat je eigenlijk liever iets voor jezelf zou doen.

Als je bang bent om de ander teleur te stellen kun je dit gedrag laten zien.

Je maakt keuzes die niet goed voor je zijn

Als je bang bent om anderen teleur te stellen, dan zeg je vaak “ja” tegen dingen waar je eigenlijk “nee” tegen wilt zeggen. Dit doe je bij kleine dingen, zoals meegaan naar de Intratuin. Maar ook bij grote keuzes in het leven:

• Je blijft in een relatie waarin je niet gelukkig bent
• Je kiest een baan die je niet leuk vindt
• Je krijgt kinderen terwijl je dat eigenlijk niet wilt

Je doet dit omdat je denkt: “Als ik dit niet doe, dan stel ik de ander teleur.”

Je voelt je schuldig als je aan jezelf denkt

Als je wel voor jezelf kiest, voel je je vaak schuldig. Je denkt dat je egoïstisch bent als je voor jezelf kiest. Je bent bang dat anderen boos op je worden of je niet meer aardig vinden.

Je bent constant bezig met wat anderen denken

Je denkt de hele tijd na over wat anderen van je vinden. Dit noemen we ook wel “het Hollywood complex” – je maakt in je hoofd steeds verhalen over wat anderen zullen denken of zeggen als je iets doet of niet doet.

Je gaat over je grenzen heen

Door steeds “ja” te zeggen terwijl je “nee” bedoelt, ga je over je eigen grenzen heen. Je doet dingen die niet goed voor je zijn. Op korte termijn is dat vervelend, maar op lange termijn kan dit leiden tot:

• Veel stress
• Burn-out
• Een ongelukkig gevoel
• Het gevoel dat je niet leeft zoals jij wilt leven

Waarom zijn we bang om anderen teleur te stellen?

Deze angst heeft vaak diepe wortels en kan verband houden met bepaalde overlevingsmechanismen die je als kind hebt ontwikkeld. Ben je opgegroeid in een gezin waarin fouten maken niet werd getolereerd of waarin liefde en acceptatie afhankelijk leken van prestaties? Dan heb je waarschijnlijk geleerd om goedkeuring te zoeken door te voldoen aan de verwachtingen van anderen.

Parentificatie

Een veelvoorkomend voorbeeld hiervan is parentificatie. Dit betekent dat je als kind een ouderrol op je hebt genomen. Dit komt vaak doordat een van je ouders emotioneel of fysiek niet volledig beschikbaar was.

Hierdoor heb je geleerd dat jouw behoeften minder belangrijk zijn dan die van anderen. Misschien voelde je dat je alleen liefde en acceptatie kreeg als je aan alle verwachtingen voldeed. Dit kun je onbewust meenemen naar je volwassen leven.

Diepgewortelde overtuigingen

Daarnaast kunnen diepgewortelde overtuigingen een rol spelen. Veel mensen die bang zijn om anderen teleur te stellen, worstelen met gedachten als: “Ik ben niet goed genoeg” of “Als ik nee zeg, ben ik egoïstisch”.

Deze overtuigingen zijn vaak ontstaan door ervaringen in je jeugd, bijvoorbeeld door kritiek van ouders of leerkrachten, of simpelweg omdat je nooit hebt geleerd dat jouw behoeften er ook mogen zijn.

Systemisch werk

Systemisch werk laat zien dat we onbewust gedragspatronen overnemen van onze ouders of grootouders. Als je ouders bijvoorbeeld zelf moeite hadden met het aangeven van hun grenzen, kan het zijn dat jij dit gedrag hebt overgenomen.

Het begrijpen van deze familiedynamiek kan je helpen om je eigen patronen te doorbreken.

De link met pleasegedrag

De angst om anderen teleur te stellen gaat hand in hand met pleasegedrag. Je zet dan jezelf structureel op de tweede plek, puur om te voorkomen dat anderen zich gekwetst voelen. Dit kan op korte termijn werken, omdat het de confrontatie uit de weg gaat. Maar op de lange termijn kan het je uitputten en ervoor zorgen dat je jezelf tekort doet.

Als je altijd bezig bent om het anderen naar de zin te maken, negeer je je eigen behoeften. Dit kan leiden tot gevoelens van frustratie, ontevredenheid en zelfs een identiteitscrisis. Je leeft immers niet het leven dat je écht wilt, maar het leven dat je denkt dat anderen van je verwachten. Natuurlijk is dit ontzettend lastig, omdat het vaak op de achtergrond speelt en moeilijk kan zijn om te achterhalen.

Wat kun je doen om dit patroon te doorbreken?

De eerste stap in het veranderen van je gedrag is bewustwording. Zoals ik vaak zeg: “Verandering begint bij inzicht.” 

Wanneer je gaat begrijpen waarom je doet wat je doet, kun je patronen in jezelf gaan herkennen en bewust andere keuzes maken. Dit begint dus bij een oprecht en diepgaand zelfonderzoek. Misschien klinkt dit eng of overweldigend, maar als je het stapje voor stapje doet, kun je er later op terugkijken en jezelf ervoor bedanken.

Hier zijn enkele praktische stappen om mee te beginnen:

Begrijpen waarom je doet wat je doet

De eerste stap is begrijpen waarom je zo bang bent om anderen teleur te stellen. Welke situaties uit je jeugd hebben ervoor gezorgd dat je deze overtuigingen over jezelf hebt ontwikkeld? Werd je als kind gezien en gehoord als je eigen keuzes maakte, of werd je daarvoor gestraft of genegeerd?

Herken je triggers. 

We ontwikkelen allemaal manieren om met pijnlijke emoties om te gaan. Pleasen, jezelf wegcijferen of altijd voor anderen klaarstaan kunnen overlevingsmechanismen zijn. Leer herkennen wanneer je in zo’n patroon stapt:

• Wat doe je? (Je zegt ja, terwijl je eigenlijk nee wilt zeggen)
• Wat is de trigger? (Iemand vraagt je iets)
• Wat denk je? (“Als ik nee zeg, stelt dat de ander teleur”)
• Wat voel je? (Misschien een zenuwachtig gevoel in je buik)

Oefen met nee zeggen. 

Begin met kleine stappen:

• Zie hoe anderen hier meestal prima mee omgaan
• Zeg nee tegen kleine verzoeken waar je echt geen zin in hebt
• Let op de gevoelens die opkomen (schuld, angst)
• Merk op dat de wereld niet vergaat als je nee zegt

Besef dat teleurstellen bij het leven hoort

Een belangrijke stap is het besef dat we niet kunnen voorkomen dat we anderen soms teleurstellen. Het hoort bij het leven. De vraag is alleen: doe je jezelf pijn of doe je de ander pijn? Door altijd te kiezen voor de ander, stel je consequent jezelf teleur.

Onderzoek je overtuigingen. 

Welke gedachten komen bij je op als je iemand teleur dreigt te stellen? Daag deze gedachten uit. Vraag jezelf af: “Is dit echt waar? Wat gebeurt er eigenlijk als ik nee zeg?”

Geef jezelf en anderen ruimte voor emoties

Als je iemand teleurstelt, mogen daar emoties bij zijn. Zowel bij de ander als bij jou. Leer deze emoties te erkennen zonder ze meteen weg te willen poetsen of te verzachten. Het is simpelweg: “Ja, het is jammer dat ik niet mee kan. Punt.”

Leer omgaan met schuldgevoel. 

Je bent een mens van vlees en bloed en het is oké om je soms schuldig te voelen. Dit betekent niet dat je iets verkeerd hebt gedaan, maar juist een teken dat je oude patronen aan het doorbreken bent.

Het is tijd om jezelf op de eerste plek te zetten

Het leven is te kort om keuzes te maken die niet bij jou passen. Natuurlijk is het soms belangrijk om compromissen te sluiten, maar laat dit niet ten koste gaan van jezelf. Het is mogelijk om anderen teleur te stellen zonder egoïstisch te zijn.

Sterker nog, door trouw te blijven aan jezelf, ben je uiteindelijk een betere partner, vriend of collega. Vergeet niet dat je er altijd om te prijzen bent als je streeft naar zelfontwikkeling.

“Het leven draait om balans. Je kunt niet altijd iedereen tevreden houden. En dat hoeft ook niet. Het is belangrijker dat je keuzes maakt waar je zelf achter staat, zodat je vol trots kunt terugkijken op je leven.”