Herstellen van narcistische mishandeling: 8 belangrijke stappen
Herstellen van narcistische mishandeling; het lijkt haast onmogelijk als je net uit een narcistische relatie komt. Toch ben ik ervan overtuigd dat iedereen kan herstellen van narcistisch misbruik, als je maar weet waar je moet beginnen.
In dit blog ga ik dieper in op wat narcistische mishandeling precies inhoudt, wat de symptomen zijn van narcistisch misbruik en deel ik de belangrijkste stappen die nodig zijn om te herstellen van narcistische mishandeling.
Wat is narcistische mishandeling?
Narcistische mishandeling, ook wel narcistisch misbruik genoemd, is een vorm van emotionele (en soms ook fysieke) mishandeling. Het is destructief gedrag dat wordt toegepast door iemand met een narcistische persoonlijkheid. Deze vorm van mishandeling is gericht op manipuleren, controleren en ondermijnen van het zelfbeeld van het slachtoffer.
Narcistisch misbruik is heftig en heeft verstrekkende gevolgen voor het slachtoffer. Slachtoffers van narcisten hebben vaak te kampen met emotionele, mentale en lichamelijke klachten als gevolg van het misbruik. Het leidt tot emotionele en fysieke uitputting en een zelfvertrouwen dat helemaal kapot is. Des te langer de relatie duurt, des te langer je blootgesteld wordt aan narcistisch misbruik, zonder dat je de kans krijgt om hiervan te herstellen. Als slachtoffer heb je vaak niet eens door dat je met mishandeling te maken hebt en in veel gevallen komen de klachten dan ook vaak pas ná het beëindigen van de relatie tot uiting.
Tijdens een relatie met een narcist sta je onder zo’n grote mate van stress, dat je de connectie met je lichaam helemaal kwijt raakt. Je staat als het ware in overlevingsmodus; je bent 24 uur per dag alert op wat er zou kunnen gebeuren. Dit stopt niet zomaar als je bij de narcist weggaat. Na het beëindigen van de relatie moet je lichaam dus eerst helemaal tot rust komen. Dit is dan ook vaak het moment dat de eerste klachten beginnen te ontwikkelen, zoals extreme vermoeidheid, spijsverteringsklachten, slapeloosheid of depressies.
Uiteraard is het helingsproces voor iedereen verschillend. Dit heeft niet alleen te maken met hoe lang je blootgesteld bent aan narcistisch misbruik, maar ook met jouw karakter.
Wat zijn symptomen van narcistische mishandeling?
Als slachtoffer van narcistisch misbruik heb je het in eerste instantie vaak niet door dat je te maken hebt met mishandeling, zo geniepig en sluw gaat een narcist te werk. Dit is ook de reden dat slachtoffers er vaak pas na het beëindigen van de relatie achter komen dat ze te maken hebben gehad met narcistische mishandeling. Onderstaande symptomen kunnen ontstaan als gevolg van narcistische mishandeling:
Je hebt last van lichamelijke klachten
Veel slachtoffers van narcistisch misbruik hebben last van lichamelijke klachten, zoals extreme vermoeidheid, stress, geen connectie met hun lichaam, spierspanning of gewrichtspijn, nachtmerries, slapeloosheid, versnelde hartslag, chronische pijn, een verminderd immuunsysteem, reuma of artritis, hoofdpijn of migraine, een hoge bloeddruk of spijsverteringsklachten.
Je bent overgevoelig
Als slachtoffer van narcistische mishandeling kun je gevoelig worden voor geluid, licht en andere zintuiglijke gewaarwordingen. Je bent minder in staat om prikkels te verdragen en je bent snel geïrriteerd.
Je piekert continu
Een narcist kan ervoor zorgen dat je totaal verward raakt. Omdat je probeert te begrijpen wat er gebeurd is, blijf je hierover piekeren en twijfel je aan alles (vooral aan je eigen gevoel).
Je hebt geen realiteitsbesef meer
Als slachtoffer van narcisme heb je geen realiteitsbesef meer. Als je een besef hebt van de realiteit, dan heb je het vermogen om de werkelijkheid te begrijpen en te accepteren zoals die is. Je kunt het verschil tussen fantasie en werkelijkheid herkennen en de gevolgen van je acties begrijpen. Een gezond realiteitsbesef helpt je bij het maken van goede beslissingen. Narcistische mishandeling heeft als resultaat dat je realiteitsbesef totaal afgebrokkeld wordt, vaak als gevolg van gaslighting.
Je begrijpt jezelf niet meer
Een narcist grijpt in op je denk- en voelprocessen en probeert om je alles vanuit zijn perspectief te laten zien. Dit zorgt ervoor dat je niet meer kunt vertrouwen op je eigen gevoel en je vervreemd raakt van jezelf. Je voelt niet meer wie je bent en wat je wilt.
Je wantrouwt alles en iedereen
Als slachtoffer van narcisme krijg je overal de schuld van, het ligt nooit aan de narcist. Dit maakt je verward, waardoor je aan jezelf gaat twijfelen. Als je jezelf niet meer kunt vertrouwen, hoe kun je dan nog anderen vertrouwen? Als slachtoffer van narcistische mishandeling is het nog onmogelijk om ‘gewoon’ naar iemand te luisteren; je bent altijd alert op wat de ander nu werkelijk zegt.
Je voelt je continu schuldig
Een narcist krijgt het voor elkaar dat je je overal verantwoordelijk voor voelt. Dit zorgt ervoor dat je op een verontschuldigende manier gaat praten. Je hebt geleerd om bij voorbaat al sorry te zeggen.
Je lijdt aan paranoia
Veel slachtoffers schrikken van het gevoel van paranoia na narcistisch misbruik. Ze hebben het gevoel dat ze gek aan het worden zijn. Dit zegt echter niets over jou, maar alles over de narcist. De narcist is continu over jouw grenzen gegaan en had zoveel controle over je, dat jij je bedreigd voelde. Hier ben je heel erg nerveus van geworden en dat is volkomen logisch.
Je schaamt je voortdurend
Het meest voorkomende symptoom van narcistische mishandeling is schaamte. Dit komt omdat je jezelf gaat zien door de ogen van een ander. Narcisten zijn er heel erg goed in om jou het gevoel te geven dat jij de mishandeling verdiend hebt. Je hoort regelmatig dat je ‘maar niet zo had moeten kijken’ of dat je ‘dat maar niet had moeten zeggen.’ Hiermee zeggen ze eigenlijk dat je het verdient om zo behandeld te worden, waardoor jouw schaamtegevoel verergerd wordt.
Je hebt last van depressies
Het komt heel vaak voor dat slachtoffers van narcisme geen zin meer hebben in het leven. Het misbruik heeft je zo onderuit gehaald, dat je het leven niet meer ziet zitten. Gedachten aan zelfmoord komen veel voor en er zijn ook slachtoffers die daadwerkelijk zelfmoord plegen.
Je voelt je lamgeslagen
Gaslighting, manipulatie, stiltebehandelingen, de hoge mate van stress; het heeft tot gevolg dat je je totaal lamgeslagen voelt. De sprankeling die je ooit had is compleet verdwenen.
Je kunt je niet meer spontaan uiten
In een narcistische relatie word je op alles afgerekend. Spiegel je niet op de juiste manier, dan wordt dit opgevat als een afwijzing. Hierdoor weet je niet meer hoe je ‘gewoon’ met mensen om moet gaan en ga je over al je vormen van communicatie nadenken.
Je emoties zijn verstoord
Na een narcistische relatie heb je voortdurend last van stemmingswisselingen, waarbij je het ene moment helemaal niets meer voelt en het andere moment heftige emoties ervaart.
Je kunt niet meer normaal functioneren
Als je compleet het vertrouwen in jezelf bent kwijtgeraakt, dan is het enorm moeilijk om nog op het niveau te functioneren van voor de narcistische relatie. Tijdens en na de relatie kun je moeite hebben met het uitvoeren van de simpelste dingen. Het lukt je niet meer om helder na te denken.
Je voelt je afhankelijk
Narcistische mishandeling heeft tot gevolg dat je het gevoel hebt dat je niet opgewassen bent tegen het leven. De eeuwige zelftwijfel zorgt ervoor dat je je afhankelijk voelt van de goedkeuring en mening van anderen. Je kunt je eigen gevoel niet meer vertrouwen.
Wat zijn voorbeelden van narcistische mishandeling?
Narcistische mishandeling is een vorm van emotioneel misbruik, waarbij je als slachtoffer gemanipuleerd wordt door de narcist. Door gebruik te maken van verschillende manipulatietechnieken, lukt het de narcist om controle over jou uit te oefenen. Dit gaat zo geniepig, dat je niet door hebt dat je gemanipuleerd wordt.
Voorbeelden van narcistische mishandeling zijn onder andere emotionele manipulatie, narcistische woede, verbaal misbruik, gaslighting, de stiltebehandeling, isolatie, financiële en sociale controle, seksuele manipulatie, verwaarlozing van de behoeften van het slachtoffer, triangulatie en de stiltebehandeling.
Herstellen van narcistische mishandeling
Om te kunnen herstellen van narcistische mishandeling is het allereerst belangrijk dat je accepteert wat er gebeurd is. Uit ervaring weet ik dat dit heel erg moeilijk is; het is super confronterend om te beseffen dat je mishandeld bent door iemand waarvan je hield (en waarvan je dacht dat dit wederzijds was).
Je had waarschijnlijk wel door dat er iets niet helemaal goed zat in je relatie, maar je bent zo gewend geraakt om dit weg te beredeneren, dat je er zelf in bent gaan geloven. Hoe vaak heb jij je partner verdedigd tegenover vrienden en familie? Hoe vaak heb jij tegen jezelf gezegd ‘ach, hij bedoelt het niet zo’ of ‘hij heeft het gewoon moeilijk en daarom reageert hij zo’? Of: Als ik maar beter mijn best doe dan gaat het vast beter?
Daarnaast heb je jarenlang te maken gehad met manipulatie, waardoor je nog maar moeilijk op je eigen gevoel kunt vertrouwen. Hierdoor twijfel je enorm aan jezelf en ben je bang dat je het allemaal verkeerd ziet.
De 8 belangrijkste stappen om te herstellen van narcistische mishandeling
Ik ben ervan overtuigd dat iedereen kan herstellen van narcistische mishandeling, maar het heeft tijd nodig. Hoelang het duurt voordat je bent hersteld van narcistisch misbruik verschilt van persoon tot persoon. Dit heeft niet alleen te maken met de duur en de ernst van het misbruik, maar ook met hoe je als persoon in het leven staat en of je bereid bent om de stappen te nemen die nodig zijn voor je herstel.
Natuurlijk is het belangrijk om jezelf sterker te maken na een narcistische relatie, dat je leert om grenzen aan te geven en deze te bewaken en dat je leert om de ‘rode vlaggen’ van een narcist te herkennen, zodat je niet opnieuw in dezelfde valkuil terecht komt. Maar het is nog belangrijker om te verwerken wat je hebt meegemaakt en dit doe je niet als je hieraan voorbij gaat.
Onderstaande stappen zijn naar mijn mening de belangrijkste stappen die je moet zetten om te kunnen herstellen van narcistische mishandeling.
1 Verbreek het contact met de narcist
Het contact verbreken met de narcist in je leven is één van de belangrijkste stappen die je moet nemen als je wilt herstellen van narcistische mishandeling. Je kunt niet helen als je nog steeds blootgesteld wordt aan narcistisch misbruik. Hebben jullie samen kinderen en moet je wel contact hebben met je narcistische ex? Maak dan gebruik van de Grey Rock methode. Hoe je de Grey Rock methode het beste toe kunt passen heb ik beschreven in het blog ‘Contact verbreken met een narcist; waarom is dat belangrijk?’
Heb jullie geen kinderen? Dan heb je geen enkele reden om nog contact te blijven houden. Jij bent niet verantwoordelijk voor hoe hij zich voelt, je hoeft geen medelijden met hem te hebben en je hoeft hem ook niet te helpen. Als je te maken hebt met een verborgen of covert narcist, dan is de kans groot dat je wordt overvallen door schuldgevoelens of medelijden. Trap niet in zijn slachtoffergedrag. Laat je niet verleiden om contact met hem te blijven houden, omdat je bang bent dat hij zichzelf wat aandoet.
Als je niets meer af te handelen hebt met je ex, verbreek dan direct al het contact. Neem niet meer op als hij je belt, reageer niet op zijn e-mails en blokkeer hem op al je social media kanalen. Des te eerder hij uit je leven is, des te eerder kun je gaan werken aan je herstel.
2 Onderwijs jezelf
Om narcistische mishandeling een plek te kunnen geven, is het belangrijk dat je begrijpt wat er gebeurd is. Lees artikelen over de Narcistische Persoonlijkheidsstoornis, verdiep je in de signalen van emotioneel misbruik en onderwijs jezelf over de manipulatietechnieken die worden toegepast door een narcist, zoals gaslighting en de stiltebehandeling.
Het is in dit stadium belangrijk om je te beseffen dat het niet aan jou ligt. Er is niets wat je had kunnen doen om dit te voorkomen. Je bent niet bij de narcist terecht gekomen, omdat je nu eenmaal een gevoelig persoon bent. Het is niet jouw schuld.
3 Zorg voor structuur in je leven
In een narcistische relatie weet je nooit wat er gaat gebeuren en dit zorgt voor enorm veel stress. Jouw lichaam heeft jarenlang in overlevingsmodus gestaan. Als de narcist uit je leven is, komt je lichaam tot rust. Gek genoeg is dit juist het moment dat er veel onrust gaat ontstaan in je lichaam; jouw lijf is deze rust niet gewend en zoekt naar manieren om hiermee om te gaan. Dit kan je een onaangenaam gevoel geven. Geef jezelf de tijd om aan dit gevoel te wennen; zodra de grootste onrust uit je lichaam is zul je je beter gaan voelen. Je lichaam is nu eenmaal gewend geraakt aan onvoorspelbaarheid en was daarom altijd alert.
Het is daarom erg belangrijk om structuur aan te brengen in je dagelijkse leven. Structuur geeft rust. Eet gezond, beweeg dagelijks en zorg voor voldoende rust. Ga elke avond op hetzelfde tijdstip naar bed en sta ’s ochtends ook op hetzelfde tijdstip op. Werk met een dagplanning, maar wees hierin niet te ambitieus. Het is nu vooral belangrijk om rustig aan te doen en jezelf niet te veel te verplichten.
Je bent misschien geneigd te denken dat je snel moet herstellen, dat je je niet zo aan moet stellen of dat je het allemaal wel redt. Maar herstellen van narcistische mishandeling heeft tijd nodig. Geef jouw lichaam de tijd die het nodig heeft.
4 Zoek de natuur op
In de natuur kun je helemaal jezelf zijn. De natuur oordeelt niet en vraagt niets van je; deze energie werkt helend. Daarnaast zorgt een wandeling in de natuur ook voor ontspanning. Beweging is zo belangrijk om de stress in je lichaam te verminderen. Het zorgt ervoor dat je gelukshormonen aanmaakt en weer in contact komt te staan met je lichaam, wat erg belangrijk is na narcistisch misbruik.
Ben je te moe om te wandelen, ga dan op een rustige plek zitten en neem in je op wat er om je heen gebeurt. Adem de frisse geur van de bomen in, luister naar het gefluit van de vogels of de beweging van de bladeren in de wind. Ga op je blote voeten in de aarde of in het zachte mos staan en voel wat dit met je doet.
Bewust gebruik maken van al je zintuigen zorgt ervoor dat je weer connectie kunt maken met je eigen lijf en dat is zo belangrijk bij het herstellen van narcistische mishandeling.
5 Beweeg om stress te verminderen
Zoals ik hier boven al even benoemde is het heel erg belangrijk voor je herstel om beweging een onderdeel te maken van je dagelijkse routine. Langdurige stress heeft niet alleen een dramatisch effect op je geest, maar ook op je lichaam. Tijdens een relatie met een narcist word je zenuwstelsel continu geactiveerd door stresshormonen, wat op een gegeven moment zorgt voor een slijtage van het lichaam.
Narcistische mishandeling is een unieke vorm van stress, omdat het langdurig is zonder dat je de tijd krijgt om hiervan te herstellen. Je voelt je hierdoor onveilig, angstig, verward en hulpeloos. Wat daarnaast ook nog meespeelt is dat je in veel gevallen geen steun of begrip krijgt van je naaste omgeving, met als resultaat dat je vervreemd raakt van anderen, maar ook van je eigen lichaam.
Om te herstellen van narcistisch misbruik is beweging dus belangrijk, maar kies dan wel voor een rustige vorm van bewegen, zoals wandelen, dansen of yoga. Door zwaar te gaan trainen komt je lichaam onder nog meer stress te staan, wat niet bevorderlijk is voor je herstel.
6 Start een journal om emoties te verwerken
Na een narcistische relatie voel je je niet meer als jezelf. Je bent verward, je twijfelt aan alles en je hoofd voelt alsof het vol zit met watten. Je kunt niet meer helder nadenken, je weet niet meer wie je bent en je vindt het moeilijk om te vertrouwen op je intuïtie.
Om weer een beetje overzicht te krijgen in je leven en in je hoofd, kun je beginnen met journalen. Journalen is niets anders dan je gedachten uit je hoofd op papier zetten. Door te schrijven over waar je mee zit en wat je voelt, lukt het je sneller om je emoties te verwerken, stress te verminderen en weer grip te krijgen op je leven.
7 Zorg goed voor jezelf
Dit is het moment om aan jezelf te werken. Zoek ontspanning op, eet gezond en bewust, start met een nieuwe hobby of begin met mediteren. Neem voldoende rustmomenten in de dag en zorg voor voldoende slaap.
Misschien heb je het gevoel dat er in de dag geen ruimte is voor jezelf. Kijk in dat geval eens kritisch naar je dag en waar jij je tijd aan besteedt. Zijn er dingen die je doet die je meer voor een ander doet dan voor jezelf? Zou je wat vaker nee kunnen zeggen? Hoeveel tijd besteed je (onbewust) aan het scrollen door je social media kanalen? Zou je een uurtje of een half uurtje eerder op kunnen staan, zodat je de dingen kunt doen die je belangrijk vindt voor jezelf?
Vaak zijn we ons niet bewust van de hoeveelheid tijd die we besteden aan onbelangrijke dingen. Of hoe vaak we onze telefoon pakken als we een moment niets te doen hebben (je hoeft alleen maar naar je schermtijd te kijken om te beseffen hoeveel tijd je per dag verspeelt).
Om te kunnen herstellen van narcistische mishandeling heb je stilte en rust nodig. Momenten waarop je helemaal niets doet. Voor veel mensen is dit heel erg moeilijk. In stilte komen er namelijk ongemakkelijke gevoelens naar boven, emoties die verwerkt moeten worden. We zijn geneigd om deze lastige gevoelens snel weer weg te stoppen, door iets te zoeken wat voor afleiding zorgt. Emoties kunnen echter alleen maar verwerkt worden door ze te voelen. Oude pijn, trauma; het lost pas op als je bereid bent om het gevoel door je heen te laten gaan en er niet langer voor weg te lopen.
8 Start een creatieve hobby
Creatief bezig zijn zorgt ervoor dat je in een flow terecht komt. Je bent helemaal in het moment; je maakt je even geen zorgen over de toekomst en je houdt je niet bezig met het verleden. Omdat je helemaal gefocust bent op je creatie ben je in staat om je negatieve gedachten even helemaal los te laten. Creatief bezig zijn heeft daarnaast ook een positieve invloed op je welzijn; het vermindert stress en angsten, het houdt je hersenen fit en het verbetert je humeur.
Leuk dat je dit artikel leest
Je leest een artikel uit de kennisbank van de Authentieke Vrouw. Mijn naam is Diana Arkeveld. In mijn artikelen deel ik mijn kennis en ervaring met je. Wil je weten hoe ik je verder kan helpen?
🎙️ Podcast de Authentieke Vrouw
In de Authentieke Vrouw Podcast leer ik vrouwen hoe ze zonder poespas of zweverig gedoe eindelijk afrekenen met alle terugkerende patronen in hun leven.
Dit zorgt ervoor dat je op je 85e vol trots kan zeggen dat je keuzes in je leven hebt gemaakt die volledig bij je paste. Luister je mee?
🟢 Master Your Life
Master Your Life is het transformerende online programma voor vrouwen die weer de regie terug willen in hun leven en willen kappen met pleasen, gezonde grenzen willen leren stellen en zichzelf helemaal willen begrijpen.
Aan de hand van het principe van inzicht, herkennen en veranderen ga je daadwerkelijk veranderen naar de versie die jij wilt zijn. Je kunt direct instappen en meedoen met de livesessies die Diana organiseert en je vragen stellen in de community.
🟠 Mentorship Diana
Wil je persoonlijk gecoacht worden door Diana, dan kom je in het exclusieve mentorship terecht. Dit is voor vrouwen die nu eindelijk die blijvende verandering willen in hun leven. No-nonsens, geen zweverig gedoe maar liefdevol en met geduld voor jouw proces.
Wil je weten of dit iets voor je is? Plan een vrijblijvende matchcall in om kennis te maken.