Hoe herken je of je in een ongezonde of toxische relatie zit?

Vraag jij je af of je je in een toxische relatie bevindt? In het beginstadium van een relatie is het vaak moeilijk om te bepalen of je je in een ongezonde relatie bevindt. Toch zullen de tekenen van een toxische relatie na verloop van tijd steeds duidelijker worden.

Laten we eens kijken naar de tekenen van een toxische relatie, zodat je kunt herkennen of jouw relatie gezond of ongezond is.

Een kleine note: Waar in dit artikel gesproken wordt over ‘hij’, kan ook ‘zij’ gelezen worden. De kenmerken die in dit artikel worden besproken passen ook binnen een toxische relatie met een narcist.

Er ontbreekt connectie

In een toxische relatie praat je partner met je wanneer het hem uitkomt. Hij schept voortdurend op over zichzelf en zijn eigen prestaties en toont zelden interesse in jou. Zijn geluksgevoel komt van externe bronnen, zoals geld en prestige. Je vraagt je af of je partner überhaupt in staat is om liefde of emotionele verbondenheid te voelen. Jij voelt het in elk geval niet. Als je dit niet gelijk herkent, ga eens observeren of gesprekken toch niet altijd verdraaid worden naar hem.

Je wordt gemanipuleerd

Gedurende de hele relatie ben je steeds een beetje op je hoede. Je voelt dat als je niet doet wat hij wilt, dat er vervelende dingen kunnen gebeuren. Je merkt dat je steeds vaker gewoon maar meegaat in wat hij wil, ook als je het er niet mee eens bent. Op deze manier kan je partner je controleren en manipuleren en veel van je gedaan krijgen. Vaak vergeten mensen in dit soort toxische relaties hoe het leven was voordat de manipulatie begon.

Je voelt je niet goed genoeg

In een toxische relatie raak je jezelf compleet kwijt. Jouw partner maakt negatieve opmerkingen over de dingen die je graag doet en heeft de neiging om je neer te halen. Soms heel duidelijk, soms heel subtiel, soms zelfs verpakt als een grapje. Je bent het contact kwijtgeraakt met de dingen die je vroeger graag deed, omdat je er gewoon geen energie meer voor hebt.

Je wordt voortdurend in de maling genomen

Als iemand voortdurend dingen ontkent waarvan jij weet dat ze waar zijn, dan heeft dit als resultaat dat je hiervan in de war raakt. Dit noemt men gaslighting en komt veel voor in narcistische, controlerende en gewelddadige relaties.

Je partner kan bijvoorbeeld zeggen dat je je iets niet goed herinnert, als jij hem aanspreekt op iets wat gebeurd is. Hij zal je laten geloven dat bepaalde dingen nooit gebeurd zijn of dat hij dat niet zo gezegd heeft.

Het kan ook voorkomen dat je partner leugens of onwaarheden vertelt over jouw gedrag. Hij verdraait de werkelijkheid op zo’n manier, dat deze precies past bij zijn versie van de gebeurtenis. Dit zorgt ervoor dat je aan jezelf begint te twijfelen en het gevoel krijgt dat je gek wordt.

Gesprekken worden vermeden

Het lijkt alsof ieder gesprek dat je probeert te voeren met je partner eindigt in een ruzie. Het maakt niet uit hoe hard je je best doet om kalm te blijven en niet van streek te raken door wat hij zegt. Je partner lukt het steeds om jou te triggeren. Je merkt dat je jezelf constant afvraagt wat je wel en niet kan zeggen. Hierdoor spreek je jezelf niet meer uit, vermijd je gesprekken en houd je dingen achter.

Je voelt je verantwoordelijk voor alles

In een toxische relatie is je partner ervan overtuigd dat altijd alles aan een ander ligt, inclusief de dingen die hij zelf verkeerd doet. Vaak volgt er geen sorry of een sorry met een “maar jij deed dit” er achter aan.

In een toxische relatie krijg je, links- of rechtsom, altijd de schuld en neemt je partner nooit de verantwoordelijkheid voor zijn daden. Als er iets misgaat is het jouw schuld, ook al is het eigenlijk zijn schuld.

Alle slechte dingen die in zijn leven gebeuren komen op de een of andere manier door jou, waardoor je het gevoel krijgt dat je niets goed kunt doen.

Je loopt op eieren

Heb je het gevoel dat je op eieren loopt, omdat je nooit weet wanneer jouw partner zal ontploffen in een woede-uitbarsting? Dit is een belangrijk kenmerk van een toxische relatie.

Alles lijkt in orde, maar er hoeft maar iets kleins te gebeuren en je partner ontploft. Dit wordt narcistische woede genoemd. Om te voorkomen dat dit gebeurt, baseer je al jouw beslissingen op wat jouw partner gelukkig maakt (en houdt). Je gaat vooraf al denken wat je wel en niet kunt zeggen of doen en je past je hierop aan. Dit heeft als gevolg dat je jezelf helemaal kwijt raakt in deze ongezonde relatie.

Je voelt je voortdurend bekritiseerd

Je partner is vaak overdreven kritisch over je uiterlijk. Hij maakt continu opmerkingen over je kleding, je gewicht of je kapsel. Hij lacht je uit of beledigt je; recht in je gezicht en achter je rug om. Het kan ook zijn dat je partner juist ambivalent is hierin, dus de ene keer heel positief en dan weer negatief.

Daarnaast kan het ook zijn dat je partner grapjes over andere mensen maakt, vooral over mensen die ze als minderwaardig beschouwen. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan mensen die minder aantrekkelijk, minder rijk zijn of lager geschoold zijn dan hem.

Jouw behoeften worden genegeerd

Je partner denkt vaak alleen maar aan zijn eigen behoeften en aan de manier waarop dingen hem beïnvloeden. Soms ligt dat heel erg op de oppervlakte: hij denkt niet aan jou of aan iemand anders (ook niet aan de kinderen als jullie deze samen hebben). Wat jij wilt, is niet belangrijk. En soms is het minder duidelijk te zien, omdat jullie vaak doen wat jij wilt, maar dit uiteindelijk toch gedoe oplevert.

Love bombing

Aan het begin van de relatie voelde je je de meest geweldige persoon ter wereld, maar naarmate de tijd verstrijkt, begin je je steeds minder bemind te voelen.
Je partner draagt je aan het begin van de relatie op handen. Alles is leuk en geweldig aan je. We noemen dit ook wel love boming. Je bent niet alleen helemaal leuk en geweldig, maar het kan ook zijn dat je dure cadeau’s krijgt, dure vakanties voor je betaald worden, er gelijk gesproken wordt over trouwen en een toekomst samen, je overspoeld wordt met liefdesverklaringen via de app en hij geen seconden van je zij wijkt.

Allemaal uitingen van genegenheid, aandacht en vleierij. Love bombing is een emotionele manipulatie tactiek en zien we vaak binnen narcistische en toxische relaties. De kans is groot dat je partner je na verloop van tijd begint te negeren en te devalueren. Van love bombing is zeker geen sprake meer.

Je krijgt de stiltebehandeling

Een stiltebehandeling is simpelweg genegeerd worden. Je partner gebruikt de stiltebehandeling als een machtsspel om jou als het ware onder controle te houden. Hij zal je negeren als hij boos is (uren en soms dagen lang), genegenheid achterhouden en je net zo lang negeren, totdat hij weer zin heeft om tegen je te praten (of iets van je nodig heeft).

Je kunt niet op je partner vertrouwen

Bij toxische en narcistische relaties weet je nooit waar je aan toe bent. Je bent altijd op je hoede en je kunt je partner niet volledig vertrouwen omdat zijn gedrag onvoorspelbaar is.

Soms lijkt er verbetering en gaan ze zelf in (relatie)therapie. Echt zie je nooit werkelijke verandering. Simpelweg omdat een narcist dit niet kan. Soms gaat het een tijdje goed maar uiteindelijk valt hij altijd weer terug in oud gedrag. Binnen relatietherapie zal vaak de oorzaak van het probleem bij jou gelegd worden en bij individuele therapie snapt de therapeut het niet volgens de narcist of is hij na 3 keer volledig klaar en is alles (volgens hem) opgelost.

Steeds wanneer jij serieus besluit om weg te gaan, zal de narcist zeggen dat hij nu echt gaat veranderen; dit gebeurt echter nooit. Een narcist zal nooit veranderen, omdat hij ervan overtuigd is dat het niet aan hem ligt en hij niet de oorzaak van het probleem is. Uiteraard heeft narcisme (of welke etiket je er op wilt plakken) altijd een reden, een oorzaak. Vaak heeft je partner een hoop mee gemaakt in zijn jeugd of, wat we soms ook zien, is hij als een prins behandeld (veel vaker het eerste).

Stoppen met een narcistische relatie

Wanneer jij meerdere kenmerken herkent, is de kans groot dat je in een toxische relatie zit. Het is niet gemakkelijk om zo cold turkey uit een relatie als deze te stappen. Vaak zie je dat als je de relatie verbreekt, hij vreselijke spijt heeft, verbetering belooft en de love bombing weer begint. Jij zwicht en gaat weer terug. Deze dynamiek van aantrekken en afstoten is ook een kenmerk van toxische relatie.

De eerste stappen die je kunt maken is eerst zelf steviger worden, werken aan zelfliefde en je zelfbeeld. Binnen mijn programma Master Your Life ga je leren waarom je doet wat je doet, wat de reden is waarom je steeds in dit soort relaties komt en hoe je keuzes maakt die goed zijn voor jou.

Pas als je zelf intern genoeg veiligheid voelt, zul je de stap kunnen maken om deze relatie te verbreken. Ik snap je, ik heb zelf in meerdere van dit soort relaties gezeten.

Vaak zien we dat je de dynamiek in je relatie onbewust herkent uit je jeugd en je hierdoor dit patroon herhaald. Het is dus hardnekkiger dan je denkt. Met liefde help ik je hierbij.