Hoe ontstaat narcisme en is het erfelijk?
Hoe ontstaat narcisme? Als je te maken hebt gehad met een narcist in je leven, dan is de kans groot dat je je afvraagt hoe het kan dat iemand zo egocentrisch, manipulatief en overgevoelig kan worden.
Het antwoord op deze vraag is dat er meerdere factoren bij betrokken zijn. Trauma uit de kindertijd en een onveilige hechting zijn de belangrijkste oorzaken.
Mensen met een Narcistische Persoonlijkheidsstoornis hebben diepe gevoelens van schaamte en ontoereikendheid. Ze haten zichzelf. Hun ego is zo kwetsbaar dat het wanhopig probeert te overcompenseren. Dit doen ze door zichzelf sterker voor te doen dan ze in werkelijkheid zijn en door anderen te kleineren.
In dit blog ga ik dieper in op de vraag: ‘Hoe ontstaat narcisme en is het erfelijk?’ Ik laat je zien dat er meerdere factoren ten grondslag liggen aan het ontwikkelen van een Narcistische Persoonlijkheidsstoornis, wat de rol van genetica is en of het altijd zo is dat narcisme van ouder op kind wordt overgedragen.
Hoe ontstaat narcisme?
Narcisme ontstaat door een extreem gehechtheidstrauma. Hoewel het vele vormen kan aannemen, is de kern altijd het gebrek aan een veilige gehechtheid en dus aan het ontbreken van een gezond zelfgevoel. Als je opgroeit in een chaotische of onveilige omgeving, waar jouw gevoelens en behoeften niet worden erkend, zijn er twee mogelijke scenario’s; je internaliseert of je externaliseert.
Internaliseren
Je internaliseert deze ervaring (dus je keert naar binnen) en je wordt erg zelfbewust. Je gelooft dat je de omgeving waarin je je bevindt kunt verbeteren, door een beter persoon te zijn of beter je best te doen. Als gevolg daarvan word je een people pleaser die gelooft dat liefde wordt verdiend als je maar niet teveel aan jezelf denkt. Je doet alles wat nodig is om je geliefd te voelen en geaccepteerd te worden door de mensen om je heen (ook al gaat dit ten koste van jezelf).
Externaliseren
Je externaliseert deze ervaring en je ego overcompenseert door je eigen behoeften centraal te stellen. Het ego is zo gefocust op het hebben van ‘de leiding’ en controle over alles, dat het niet nadenkt over de gevoelens en emoties van anderen. Bij het ouder worden wordt dit een patroon en vermijd je koste wat het kost zelfreflectie. Het is immers gemakkelijker om anderen de schuld te geven van alles, dan naar binnen te keren en je eigen pijn onder ogen te komen.
Zowel internaliseren als externaliseren zijn ongezonde coping mechanismen. We ontwikkelen ze om om te kunnen gaan met de emotionele stress die gepaard gaat met het ontbreken van een veilige gehechtheid aan iemand die ons het gevoel geeft dat we onvoorwaardelijk geliefd en gesteund worden.
Het grote verschil is dat mensen die internaliseren een veel grotere kans hebben om te helen en te veranderen, omdat ze in staat zijn om naar binnen te keren en naar zichzelf te kijken. Des te meer we nadenken over ons gedrag, des te zelfbewuster we worden – zelfbewustzijn is de sleutel tot verandering.
Mensen die externaliseren blijven zich naar buiten richten en vermijden zelfreflectie. Ze geven anderen de schuld van hun problemen. Ze zijn zo losgekoppeld van zichzelf dat ze zich niet op een dieper niveau met anderen kunnen verbinden. In plaats daarvan besteden ze hun energie aan het proberen een beeld van superioriteit neer te zetten. Uiteindelijk wordt hun vermijding pathologisch (een ziekte).
Een narcist heeft contant bevestiging nodig
Mensen die echt zelfverzekerd zijn hebben geen constante bevestiging nodig van de wereld om hen heen. Narcisten hebben geen zelfgevoel, daarom vertrouwen ze op hun omgeving om hen een goed gevoel over zichzelf te geven. Dit betekent dat ze constant bevestiging nodig hebben; ze moeten zich voortdurend bewonderd, geaccepteerd, gerespecteerd en gewaardeerd voelen.
Als ze niet de bevestiging krijgen waar ze zo wanhopig naar verlangen, ontstaan hun diepgewortelde onzekerheden. Ze voelen zich angstig en ontoereikend. Hun woede komt naar de oppervlakte en ze doen er alles aan om je eraan te herinneren dat zij machtiger zijn dan jij. Dit komt allemaal omdat ze bang zijn dat hun masker van zelfvertrouwen en superioriteit afvalt. Het ego van een narcist is zo kwetsbaar, dat het zich bedreigd voelt bij de geringste blijk van onenigheid en ontevredenheid.
Echt zelfverzekerde mensen hebben geen constante bevestiging nodig van de wereld om hen heen. Ze hoeven niet bewonderd te worden, want ze weten wat ze waard zijn.
Hoe ontstaat narcisme en is het erfelijk?
Genetica kan een rol spelen bij het ontwikkelen van narcisme, vooral als het gaat om specifieke eigenschappen, zoals gevoelens van grootsheid en het hebben van privileges (het gevoel dat ze een speciale behandeling verdienen), maar onderzoekers weten nog niet precies wat die rol dan is.
De meeste experts zijn het erover eens dat een combinatie van sociale, culturele en genetische factoren, als ook de omgeving waarin iemand opgroeit, de basis is voor het ontwikkelen van narcistische eigenschappen.
Kan narcisme genetisch worden doorgegeven?
Het onderzoek naar de vraag of narcisme genetisch is, is beperkt en niet doorslaggevend. Onderzoek naar narcisme is in het algemeen beperkt en soms tegenstrijdig. De Narcistische Persoonlijkheidsstoornis is één van de minst bestudeerde persoonlijkheidsstoornissen. Ik weet niet precies waarom dit zo is, maar mijn gevoel zegt dat het komt omdat de Narcistische
Persoonlijkheidsstoornis bijna niet gediagnosticeerd kan worden. Mensen die lijden aan een Narcistische Persoonlijkheidsstoornis hebben dit zelf niet door (ze vinden immers dat alles aan een ander ligt) en zullen dan ook niet de behoefte voelen om in therapie te gaan.
Zelfs als er een genetisch component aan narcisme zit, is het onwaarschijnlijk dat dit als enige verantwoordelijk zou zijn voor de ontwikkeling van narcistische gedragskenmerken. Maatschappelijke en culturele factoren kunnen ook een rol spelen bij de ontwikkeling van narcistische eigenschappen, net als ouderrelaties en trauma.
Komt narcisme voor in gezinnen?
De Narcistische Persoonlijkheidsstoornis kan zeker voorkomen in gezinnen. Dit komt omdat ouders met een Narcistische Persoonlijkheidsstoornis bepaalde gedragskenmerken vertonen die door het kind gekopieerd worden.
Een narcistische ouder die zich niet bewust is van of bezorgd is over de behoeften van zijn/haar kind, zal deze behoeften waarschijnlijk verwaarlozen en is vatbaar voor buitensporige kritiek of gewelddadige uitbarstingen.
Kinderen kunnen narcistische gedragspatronen van hun ouders leren of ze kunnen worden beïnvloed door de manier waarop hun ouders met ze omgaan, waardoor ze later een Narcistische Persoonlijkheidsstoornis ontwikkelen en narcistische eigenschappen vertonen die een impact hebben op hun nakomelingen. Dit creëert de cyclus die ervoor zorgt dat narcisme in gezinnen voorkomt.
Opgroeien in een huishouden met een narcist garandeert echter niet dat een kind een Narcistische Persoonlijkheidsstoornis ontwikkelt.
Wat voor soort jeugd creëert een narcist?
Er is geen specifiek soort jeugd dat garandeert dat iemand een narcist wordt. Enkele van de meest consistente risicofactoren voor de meeste subtypes van de Narcistische Persoonlijkheidsstoornis zijn een kindertijd die wordt gekenmerkt door verwaarlozing, emotionele of fysieke mishandeling of een disfunctioneel gezinsleven.
Aangezien narcisme in feite een verdedigingsmechanisme is, koesteren kinderen dergelijk gedrag om met gevoelens van schaamte en ontoereikendheid om te gaan en zichzelf te beschermen tegen wat hen emotioneel bedreigt.
Hoewel mishandeling en verwaarlozing risicofactoren zijn, is het belangrijk om te erkennen dat veel kinderen die een traumatische jeugd doormaken, opgroeien tot relatief gezonde volwassenen.
Onthoud: Als iemand jou kwetst of beledigt, is het niet aan jou om dit op te lossen. Dat is hun taak. Een moeilijke jeugd is geen excuus!
Als je bent opgevoed door een narcistische ouder en je internaliseert, heb je ook een moeilijke jeugd gehad en toch ben je vriendelijk, empathisch en attent. Je kunt van iemand houden en toch beseffen welke schadelijke effecten die persoon heeft op je geestelijke gezondheid en welzijn. Je begrijpt waarom ze zich gedragen zoals ze zich gedragen, terwijl je ook begrijpt dat jij niet verantwoordelijk bent voor hun verleden.
Uiteindelijk zijn we allemaal verantwoordelijk voor onze eigen heling. Narcisten kiezen ervoor om niet te helen en jij bent niet verantwoordelijk voor hun keuze.
